تزریق واکسن نباید به معنای کنار گذاشتن ماسک قلمداد شود

استاد گروه بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در شرایط بحرانی کرونایی مهمترین راه پیشگیری استفاده از وسایل حفاظت شخصی، به‌خصوص استفاده از ماسک است.

دکتر رمضان میرزایی در گفت‌وگو با خبرنگار وب دا، اظهار کرد: ویروس کرونا با تمام عوارض ناگوار خود در سراسر دنیا، هنوز کاملاً مهار نشده است و هر روز خبرهای تازه‌ای از آن به گوش می‌رسد.

استاد گروه بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه آمار مرگ روزانه در ایران همچنان بالای 100 نفر در روز است خاطرنشان کرد: ویروس کرونا و سایر عوامل بیماری‌زا از راه‌های چشم، بینی و دهان در صورت تماس با دست آلوده یا استنشاق هوا می‌تواند باعث بیماری فرد سالم شود، یک فرد بالغ در شرایط معمولی در طول شبانه روز حدود 2 لیتر آب، 2و نیم تا 3 کیلو غذا و بین 15 تا 23 کیلو هوا مصرف می‌کند.

دکتر میرزایی تصریح کرد: برای پاکسازی هوای آلوده راه‌های مختلفی پیشنهاد می‌شود، قطرات بسیار ریز حاصل از عطسه، سرفه و یا صحبت کردن افراد با هم (بدون رعایت فاصله ایمن)، ضمن اینکه باعث معلق شدن طولانی مدت این قطرات در هوای فضاهای بسته می‌شود و ممکن است پس از تبخیر شدن آنها، باقی‌مانده‌های خشک شدۀ حاوی عوامل بیماری‌زا را هم به‌صورت معلق در هوای محیط و یا به‌صورت ته نشین شده بر روی سطوح برجا بگذارند، بنابراین عوامل بیماری‌زای موجود در این قطرات ممکن است به واسطۀ فرآیندهای تبخیر و حذف آب و رطوبت از آنها آسیب جدی نبینند و در صورت تنفس شدن و راهیابی به سیستم تنفسی یک فرد بیماری‌زایی کنند.

وی تأکید کرد: انسان در حین مکالمه معمولی بیش از 10000 ذره آلوده به نام قطره (با قطر بیش از پنج هزارم میلی‌متر) و ریز قطره (بین کمتر از پنج هزارم میلی‌متر)، با یک سرفه تا 30000 و عطسه تا 40000 ذره (Droplet) پخش محیط اطراف خود می‌کند که در حالت عطسه پس از 24 ثانیه تا حدود 8 متر می‌رسد، یک سرفه معادل 5 دقیقه مکالمه بوده ودر حین مکالمه و تنفس معمولی نیز هزاران ذره هسته‌ای و هزاران ویروس در روی هر ذره توسط فرد بیمار پخش محیط می‌شود، در حین مکالمه اگر فرد بلند حرف بزند بیش از دو برابر مکالمه معمولی واگر فریاد بزند به اندازه سرفه و بیشتر ذرات آلوده پخش محیط اطراف خود می‌کند، ذرات 100 میکرومتر (با قطر یک دهم میلیمتر) بعد از 10 ثانیه 10 میکرو متر (با قطر یک صدم میلیمتر) بعد از 17 دقیقه ته نشین می‌شود.

استاد گروه بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تأکید بر اینکه ذرات 3-1 میکرومتر (قطر یک هزارم تا 3هزارمیلی متر) ساعت‌ها در فضا پراکنده می‌ماند، گفت: در حین مکالمه معمولی به‌طور دائم در محدوده تنفسی افراد از این ذرات بسیار ریز پراکنده شده و در صورتیکه دو فرد در نزدیکی هم باشند به‌طور دائم ذرات بسیار ریز ناشی از مکالمه و حتی تنفس هم را  استنشاق می‌کنند.

دکتر میرزایی خاطرنشان کرد: هوای گرم در فصل تابستان باعث شده است تا برای آسایش بیشتر در و پنجره‌ها در حالت بسته نگهداری شوند و جابه‌جایی هوا در محیط‌های بسته کمتر شود، اگر در یک محیط بسته مثل فضای یک اتاق که تهویه ندارد، اتوبوسی که پنجره‌هایش بسته است، ماشین سواری که با فضای کوچکی که دارد در صورتیکه شیشه‌هایش بسته باشد در مدت زمان بسیار کوتاهی پر از ذرات بسیار ریزی می‌شود که مدت‌ها در فضای اطراف محدوده تنفسی ما پراکنده باقی می‌ماند، در چنین فضاهایی در صورتیکه فاصله محدوده تنفسی افراد از هم 50 سانتی‌متر باشد در مدت 15 ثانیه و در صورتیکه 110 سانتی‌متر باشد در مدت 24 ثانیه ذرات بسیار ریز هوای بازدمی فرد بیمار به منطقه تنفسی فرد سالم خواهد رسید.

وی با اشاره به اینکه برای محیط‌های بسته و محدود می‌توان با ضدعفونی هوا از طریق لامپ‌های ماورای بنفش، یون منفی، ازن و غیره ذرت ویروس را تجزیه نمود، بیان کرد: از این عوامل باید به‌طور غیرمستقیم استفاده شود تا باعث آسیب به پوست، ریه و چشم انسان نشود. با توجه به هزینه دار بودن و محدودیت‌هایش کمتر مورد استقبال قرار گرفته است، لذا راه در دسترس همه و ساده‌تر شست‌وشوی دست‌ها، رعایت بهداشت فردی، تماس نداشتن دست با چشم، بینی و دهان، ضدعفونی دست با مواد الکلی و برای ممانعت از ورود بیش از 20 کیلو هوای آلوده در شبانه‌روز به ریه هریک از ما استفاده از ماسک است.

استاد گروه بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: با استفاده از ماسک اگر بیمار هستیم هوای استنشاقی دیگران را آلوده نمی‌کنیم و برای اینکه هوای آلوده شده توسط افراد بی‌مبالات را وارد ریه‌های خود ننماییم استفاده از ماسک بهترین و ساده‌ترین اقدام کنترلی است، براساس  امار بیش از 40 درصد افراد ناقل هیچ علامتی از ابتلا به کرونا را ندارند، پس چگونه می‌توانیم مطمئن باشیم که خودمان یا اطرافیانمان آلوده به ویروس کرونا نیستیم؟ اگر بین دو نفر یک نفر سالم و یک نفر مبتلای بدون علامت باشند، اگر هر دو از ماسک استفاده ننمایند حتی فاصله‌ها را هم رعایت نمایند 70 درصد احتمال بیمار شدن فرد سالم وجود دارد، اما اگر هر دو از ماسک استفاده نمایند احتمال ابتلا حدود یک تا دو درصد است. لذا در شرایط فعلی مهمترین راه پیشگیری استفاده از وسایل حفاظت شخصی، به‌خصوص استفاده از ماسک است که همچنان مجبوریم به  استفاده از آن هستیم و حتی بعد از واکسیناسیون هم به راحتی نمی‌شود گفت که ماسک را برداریم و تا زمانیکه درصد زیادی از جامعه واکسینه نشوند، اپیدمی کنترل نخواهد شد.

دکتر میرزایی با ذکر این نکته که مهمترین اقدام کنترل بیماری، کنترل در منبع و گیرنده است، تأکید کرد: کنترل در منبع (ناحیه تنفسی فرد بیمار) یعنی اینکه بتوانیم مانع از پخش ویروس از بیمار به محیط شویم بسیار مورد تأکید است و لذا استفاده از ماسک در موقع تنفس و هر مانعی که بتواند از پخش آلاینده جلوگیری کند، مفید خواهد بود و کنترل برای حفاطت فرد سالم نیز با استفاده از ماسک است،  البته نکته مهم در استفاده از ماسک متناسب بودن اندازه ماسک با فرد استفاده کننده و پوشش کامل منطقه تنفسی است.

وی اضافه کرد: همچنین با توجه به اینکه سطح رویی ماسک در افراد سالم در مجاورت آلودگی است نباید در موقع مکالمه به زیر گلو برده شود، در این حالت باعث آلودگی پوست آن ناحیه شده و در جابه‌جایی مجدد سطح ایمنی استفاده از ماسک کاهش می‌یابد؛ استفاده نادرست از ماسک توسط بسیاری از افراد که ماسک را فقط برای پوشش دهان استفاده می کنند و مجاری بینی آزاد است بسیار نادرست است.

استاد گروه بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: در حال حاضر لازم است تا در داخل مینی‌بوس، ایستگاه مترو، قطار شهری، اتوبوس واحد و سایر وسایل نقلیه عمومی، مراکز تجمع، آسانسور و فضاهای مشابه مقابل هم نایستیم، نزدیک هم صحبت نکنیم. صدایمان را تا حد ممکن بلند ننماییم، در جلسات در صورت ضرورت صحبت کنیم و به جای صحبت کردن بلند از امکانات با صدای آهسته صحبت نماییم تا میزان پراکندگی ذرات در محیط‌های بسته را به حداقل برسانیم. در داخل وسایل نقلیه‌ای که بیش از یک نفر هستیم علاوه بر استفاده از ماسک، شیشه‌ها را پایین بدهیم. پنجره‌ها را باز نماییم. از هم با فاصله بایستیم. در موقع صحبت کردن از هم فاصله بگیریم. گردوغبار ایجاد ننماییم، موقع جمع کردن ملحفه و جارو کردن در و پنجره‌ها را باز کنیم. از باد برای تمیز کاری استفاده ننماییم.

دکتر میرزایی با تأکید بر اینکه در طول روزهای گرم به‌خصوص در محیط‌های اداری در صورت برگزاری جلسه یا هرگونه تجمع حتی محدود باید در و پنجره‌ها، یا حداقل دو پنجره مقابل هم را باز نگهداریم، گفت: تهویۀ مناسب می‌تواند راهکار مفیدی برای کنترل انتقال عوامل عفونی از یک فرد مبتلا به سایر افراد حاضر در یک فضای بستۀ مشترک باشد، این امر می‌تواند با حذف آئروسل‌های حاوی عوامل بیماری‌زا مثل ویروس‌ها توسط فیلتراسیون هوا  و یا رقیق کردن غلظت این آئروسل ها با خارج کردن آنها از محیط و جایگزین کردن هوای تمیز، انجام شود.

وی افزود: اگر همکاران، اقوام و دوستانمان را دوست داریم،  می توانیم برنامه داشته باشیم تا علاوه بر استفاده از ماسک و سایر اقدامات کنترلی تجمع ها را محدود  نماییم. در محل های چهره نگاری برای حضور وغیاب ماسک را از روی دهان برنداریم و با استفاده از انگشت نشانه و انگشت شصت از بالاترین قسمت ماسک (فیکساتور) با کمترین فاصله از سطح پوست صورت برای لحظه ای پایین داده و سپس به محل اول برگردانیم.

استادگروه بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد: هرکدام از ما باید فکر کنیم چطور می‌توانیم جمع‌ها را کم کنیم و چطور می‌توانیم مانع از رنج و ناراحتی و مرگ همکاران، دوستان و عزیزانمان شویم و برای کنترل ابتلا به کرونا علاوه بر واکسیناسیون، سایر راه‌های کنترل و مخصوصاً استفاده از ماسک را در فضاهای بسته در اولویت همه کارهایمان قرار دهیم و از همه بخواهیم که این اقدام کنترلی را جدی بگیرند و حساسیت به استفاده از این وسیله نجات‌بخش عزیزانمان را تا زمان واکسینه شدن اکثریت جامعه هر روز بیشتر از روز قبل اهمیت بدهیم.