دانشگاه علوم پزشکی مشهد به منزله‌ی خانه دوم من است/ برای اعتلای آن می کوشم

دکتر رضا اخوان، متولد شهریور 1364 ، دانشیار گروه طب اورژانس دانشگاه علوم پزشکی مشهد و سرپرست معاونت سلامت مجتمع آموزشی پژوهشی و درمانی امام رضا (ع)، از جمله شخصیت های علمی جوان و تلاشگری است که پس از 20 سال تحصیل و کار در فضای دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بر این باور است که این دانشگاه خانه دوم اوست و باید برای اعتلای آن، تا سر حد توان بکوشد.

این استاد و محقق جوان، که طی سه دوره به عنوان عضو هیات علمی برگزیده در جشنواره شهید مطهری شناخته شده و در جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز نام خود را در فهرست پژوهشگران برتر دانشگاه به ثبت رسانده، در گفتگو با وبدا، از آغاز دوران حضور خود در فضای آکادمیک و تحصیل همزمان در دو رشته پزشکی و ادبیات انگلیسی می گوید: " من در سال 82 به عنوان دانش آموخته سازمان ملی استعدادهای درخشان وارد دانشگاه علوم پزشکی مشهد شدم و با توجه به قوانین سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان که اجازه تحصیل همزمان در دو رشته را می داد، تصمیم گرفتم همزمان با رشته پزشکی، در رشته ادبیات انگلیسی دانشکده شریعتی دانشگاه فردوسی نیز تحصیل کنم، چون معتقد بودم آشنایی با مبانی ادبیات و علوم انسانی در برقراری مهارت‌های ارتباطی و درک رنج بیماران مفید و کمک کننده است. معمولا در هر ترم تحصیلی ۲۷ واحد را که مجموع واحدهای درسی در دانشکده پزشکی و دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی بود می گذراندم.

استاد و محقق جوان در نیمه راه تحصیل، یک تجربه بنیادین و البته بسیار شیرین را تجربه می کند: " در دوران استاژری با خانم دکتر بیتا عباسی که از هم دانشگاهی های من بود ازدواج کردم؛ اتفاقی متفاوت و بسیار لذت بخش بود. زندگی مشترک ما از همان دوران دانشجویی آغاز شد و در واقع گام به گام، ما با هم تحصیل کردیم، بزرگ شدیم و زندگی را پیش رفتیم.

 در دوره دستیاری تخصصی، این زوج جوان تصمیم می گیرند هر کدام سراغ رشته مورد علاقه خود بروند: " من با توجه به علاقه‌ای که من به طب اورژانس و مراقبت های بحرانی داشتم، دوره دستیاری تخصصی را در این رشته آغاز کردم، همسرم نیز در رشته رادیولوژی همزمان با من دوره دستیاری تخصصی را شروع کرد و نهایتاً در سال ۹۳ این دوره را نیز با موفقیت پشت سر گذاشتیم. خوشبختانه با رتبه خوبی که من و همسرم، هر یک در آزمون بورد تخصصی رشته خود کسب کرده بودیم، هر دو به عنوان عضو هیات علمی مفتخر به خدمت در این دانشگاه شدیم. در واقع این آرزوی هر دو نفر ما بود که بتوانیم در کسوت معلمی به عنوان یک پزشک برای بیماران و به عنوان یک معلم برای دانشجویان در دانشگاه خدمت کنیم. اما با توجه به ورودم به حوزه تدریس سعی کردم، کار در حوزه پژوهش را که از دوره رزیدنتی شروع کرده بودم، با تلاش بیشتر ادامه دهم و ثمره‌ی آن از سال ۹۳ تاکنون، نگارش ۴۸ مقاله با همکاری مجموعه اساتید و همکاران دانشگاه و ۱۴۸ استناد به این مقالات، ۳۸ طرح پژوهشی ( که حدود ۳۰ طرح پایان نامه دانشجویان بوده) و همینطور ۲۳ عنوان کتاب تالیفی که عمده آنها کتب کمک درسی برای دستیاران تخصصی و ترجمه تکست های تخصصی بوده است از جمله؛ کتاب آزمون‌های استدلال بالینی از تئوری تا طراحی که توسط مرکز مطالعات و توسعه علوم پزشکی دانشگاه چاپ شده است و در یکی از فصول این کتاب مشارکت داشته‌ام. همچنین کتاب بین المللیemergency medicine clerkship  که چاپ اول آن توسط فدراسیون جهانی طب اورژانس، در سال ۲۰۱۸ با مشارکت ۱۳۳ نویسنده از ۱۹ کشور دنیا در ۸۵۰ صفحه به زبان انگلیسی انجام شد و من هم توانستم در تالیف یکی از فصل‌های آن مشارکت داشته باشم.

اما دوران مطالعه و یادگیری برای استاد جوان تمام نشده و او هنوز تشنه دانستن است : " از آنجا که دانش مبانی آموزش علوم پزشکی را ضروری می‌دانستم، در سال ۹۴ به عنوان یک عضو هیئت علمی دانشگاه، به صورت همزمان شروع به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد آموزش پزشکی کردم، تحصیل در این مقطع، پنجره جدیدی را در زندگی حرفه‌ای من به عنوان عضو هیئت علمی باز کرد که از آن زمان به سمت مسئولیت‌های اجرایی در حوزه معاونت آموزشی هم کشیده شدم؛ بخشی از این مسئولیت‌ها عبارت است: عضویت در هیئت تحریریه مجله توسعه آموزش پزشکی، عضویت در کمیته آموزش و پژوهش دانشگاه و همزمان مسئول درس نشانه شناسی بالینی در دانشکده پزشکی. همچنین در اردیبهشت ماه ۹۷ مسئولیت راه اندازی و انتقال مرکز مهارت‌های بالینی دانشگاه از بیمارستان قائم (عج) به بیمارستان امام رضا(ع) به من محول شد و از همین زمان به عنوان مسئول مرکز جامع مهارت‌های بالینی و فناوری‌های نوین آموزشی دانشگاه این افتخار را داشتم که در معاونت آموزشی به مجموعه دانشگاه خدمت کنم. فضای بسیار خوبی قریب به 2 هزار متر مربع با توجه به یک نیاز به روز آموزش مبتنی بر شبیه سازی در علوم پزشکی باعث شد که ما با حمایت‌های مسئولین وقت دانشگاه در همین بیمارستان امام رضا(ع) انجام دهیم و من به مدت 5 سال مسوولیت این مرکز را بر عهده داشتم.

دکتر اخوان در خصوص دستاوردهای علمی و پژوهش خود در جشنواره های مختلف نیز اینچینین می گوید: در طی 9 سال خدمتی که به عنوان عضو هیات علمی در دانشگاه داشتم، ۳ دوره به عنوان عضو هیئت علمی برگزیده آموزش در دانشگاه انتخاب شدم که شامل دوره 9 و 10 و 15 جشنواره شهید مطهری در سال‌های ۹۶ و ۹۷ و ۱۴۰۰ بود. این اتفاق حس بسیار خوبی به من می‌داد که بخش عمده آن ناشی از بازخورد خوبی بود که از دانشجویان می‌گرفتم. در حوزه پژوهشی نیز، سال 1396 در پانزدهمین جشنواره هفته پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد، به عنوان پژوهشگر برتر انتخاب شدم.

پزشک و محقق جوان از دوران همه گیری کرونا که آن را یکی از جدی ترین و سخت ترین تجربه های کاری خود می داند نیز اینچینین یاد می کند: " همزمان با مسئولیت مرکز مهارت‌های دانشگاه در بیمارستان امام رضا، پاندمی کووید ۱۹ اتفاق افتاد و با توجه به ماهیت رشته من، باید در خط مقدم و در کنار سایر همکاران می ماندم و زنجیره ارائه خدمات سلامت را برای حفظ جان مردم محکم می کردیم. علاوه بر مسئولیتی که به عنوان یک پزشک و متخصص اورژانس در مدیریت بیماران کوید ۱۹ داشتم به صورت داوطلبانه با ستاد معاونت درمان دانشگاه نیز به عنوان کشیک طب اورژانس و خارج از ساعات موظفی همکاری میکردم. چون در سه دوره پیک اول بیماری کرونا، بیمارستان امام رضا (ع) به عنوان مرکز معین ارجاع و پذیرش بیماران قرار گرفته و نیازبود که ساماندهی پذیرش بیماران از سایر مراکز به بیمارستان امام رضا(ع) با هماهنگی ستاد هدایت معاونت درمان دانشگاه که در آن بازه‌ی زمانی علاوه بر کشیک هایی که در اورژانس عدالتیان داشتیم با مجموعه بیمارستان و ستاد معاونت درمان دانشگاه هم همکاری می‌کردم که تجربه بسیار خوبی بود.

همزمان با این اتفاقات در همین بیمارستان امام رضا(ع) به عنوان مسئول نظارت بر درمان در سال ۱۴۰۰ شروع به کار کردم و همزمان مسئولیت‌های مرکز مهارت‌های بالینی نیز برعهده من بود. همچنین مسئولیت دفتر توسعه آموزش بالینی در بیمارستان امام رضا (ع) هم به من سپرده شد و لذا تلاش می‌کردم کارهای آموزشی، پژوهشی و ارائه خدمات بالینی به بیماران به خوبی پیش برود. اتفاق خوب دیگر، تولید و ارائه نرم‌افزار مبتنی بر واقعیت مجازی در رویداد سگاف (مربوط به بنیاد بازی های رایانه ای کشور) در سال ۲۰۱۹ بود که بر پایه تکنولوژی واقعیت مجازی ساخته شده بود و رویداد زلزله را در صحن جامع رضوی شبیه سازی می‌کرد. طرح این نرم‌افزار منتج از یک پایان‌نامه پزشکی عمومی بود که موفق به کسب رتبه دوم کشوری شد. دغدغه همیشگی من بردن پژوهش‌ها به مراحل کاربردی و بویژه پژوهش کاربردی محصول محور و در حوزه آموزش پزشکی بوده که این اتفاق بحمدالله افتاد.

در سال ۱۴۰۱ به عنوان مدیر مرکز مطالعات و توسعه علوم پزشکی دانشگاه منصوب شدم و از بیمارستان به ستاد معاونت آموزشی دانشگاه رفتم؛ جایی که سیاست گذاری می‌کند به عنوان موتور محرکه حوزه معاونت آموزشی دانشگاه و در نهایت با تغییر و تحولات حوزه ریاست مجدداً به بیمارستان امام رضا (ع) برگشتم و به عنوان معاون سلامت بیمارستان مشغول به کار شدم.

دکتر اخوان از سختی های کار در حوزه درمان می گوید و اینکه گاهی از او سوال میشود که چرا حاشیه امن  و کم دغدغه تر آموزش را رها کردی و به حوزه درمان آمدی؟ اما او دلایل محکمی برای این کار خود دارد : " هیچگاه افتخار خدمت در مجتمع آموزشی، پژوهشی و درمانی امام رضا (ع) را با هیچ چیزی عوض نمیکنم، این بیمارستان مزین به نام ولی نعمت ماست و با اینکه خدمت رسانی در حوزه درمان این مرکز، نیاز به یک روحیه و عزم جهادی دارد، اما در بیمارستانی که سال‌ها علم و تجربه در آن آموختم، می‌مانم و نهایت تلاش را برای خدمت به بیماران خواهم داشت.

استاد جوان در پاسخ به این پرسش که چه توصیه ای به دانشجویان خود دارید می گوید: " البته که دانشجویان ما بسیار آگاه هستند و نیازی به نصیحت ندارند اما این تجربه من است که نباید تک بعدی در زندگی حرکت کنیم. من چه در زمانی که دانشجو بودم و تصمیم گرفتم در حوزه علوم انسانی مطالعاتی داشته باشم و چه زمانی که به عنوان عضو هیئت علمی شروع به کار کردم و کوشیدم که همزمان در حوزه پژوهش، درمان و آموزش و همینطور در حوزه کارهای اجرایی اقداماتی را داشته باشم و کارها را پیش ببرم، همه با این نیت بود که بتوانم از ابعاد مختلف به رشد خودم کمک کنم و فکر می‌کنم دوره ۷ ساله پزشکی زمان خوبی است که دانشجویان از ابعاد مختلف سلامت جسمی، روحی و معنوی را در خودشان پرورش دهند و در فعالیت‌های اجتماعی نیز مشارکت کنند. دانشجویان ما قطعاً این توانمندی را دارند که چراغ دانشگاه علوم پزشکی مشهد را به عنوان یک دانشگاه مادر و تیپ یک در سطح کشور روشن نگه دارند. البته می‌دانم که شرایط کنونی نسبت به زمانی که ما دانشجو بودیم سخت‌تر شده است. در آن زمان من و همسرم با حقوق کمک هزینه تحصیلی و کمک هزینه‌ای که از سوی بنیاد ملی نخبگان می‌گرفتیم ( بدون دغدغه که نه اما ) می‌توانستیم زندگی مان را با دغدغه کمتری پیش ببریم، اما اکنون دانشجویان ما از نظر مالی نیاز به حمایت دارند و من می‌دانم که مدیران هم در وزارتخانه و هم در دانشگاه این دغدغه جدی را برای حمایت از دانشجویان دارند. راه‌اندازی خوابگاه‌های متاهلی در دانشگاه و اختصاص مهمانسرای بیمارستان قائم (عج) به دستیاران تخصصی از جمله اقدامات خوبی است که در جهت کاهش دغدغه‌های دانشجویان انجام شده و امیدواریم در آینده بیشتر هم بشود.