چاقی و اضافه وزن؛ عوامل اصلی ایجاد بیماری دیابت نوع 2

استاد گروه جراحی عمومی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با بیان اینکه چاقی و اضافه وزن از عومل موثر در بروز بیماری دیابت است اظهار کرد: سطح فشارخون، قندخون و چربی خون بیماران دیابتی باید بطور مرتب بررسی شود.

دکتر غلامحسین کاظم زاده در گفتگو با وب دا، روند شیوع بیماری دیابت در دنیا و ایران را رو به افزایش دانست و با اشاره به آمار 4.5 میلیون نفری (چهارمیلیون و پانصدهزار) مبتلایان به بیماری دیابت در ایران گفت: در دنیا از هر 10 نفر، 1 نفر دیابتی است و احتمالا این بیماری تا سال 2030 دو برابر خواهد شد.

 وی در خصوص ویژگی های این بیماری گفت: دیابت یک بیماری مزمن است که در اثر افزایش قند خون در طول زمان ایجاد می شود و جزو علل شایع مرگ ومیر در بین بیماری های غیرواگیر است. از نشانه های این بیماری می توان به تشنگی بیش از حد، افزایش شدید میزان ادرار، مشکلات بینایی، کاهش وزن و گرسنگی دائمی اشاره کرد. بر اساس آمار بدست آمده، نیمی از مبتلایان به دیابت نوع 2 از بیماری خود بی خبرند، چون خیلی آرام و بتدریج خود را نشان می دهد، متاسفانه سن ابتلا به دیابت نوع دوم در بین ایرانی ها بسیار پایین تر از کشورهای توسعه یافته است.

دکتر کاظم زاده ضمن برشمردن انواع دیابت در دو نوع قابل پیشگیری و غیر قابل پیشگیری گفت: در دیابت نوع  1، بدن توان ساخت هورمون انسولین(انسولین هورمونی است که سطح قند خون بدن را تنظیم می کند) را ندارد و فعلا این بیماری قابل پیشگیری نیست، اما در دیابت نوع  2 بدن توان استفاده از انسولین تولید شده را ندارد، ولی خوشبختانه قابل پیشگیری است. شایع ترین نوع دیابت، اکنون دیابت نوع 2 است که چاقی و اضافه وزن از عوامل اصلی ایجاد کننده آن است.

استاد گروه جراحی عمومی دانشگاه علوم پزشکی مشهد مهم ترین عارضه‌ی بیماری دیابت را، زخم پای دیابتی عنوان کرد و افزود: درمان این زخمها معمولا پرهزینه و با احتمال قطع عضو و مرگ و میر همراه است. زخم پای دیابتی در واقع نتیجه‌ی اختلالات عروقی، اختلالات عصبی پا و در کنار آن ضربه یا صدماتی است که به پا و یا انگشتان پا وارد میشود و در نهایت منجر به زخم شده که طیف این زخم ها، می تواند یک زخم سطحی، یک تاول یا یک زخم عمیق با درگیری استخوان ها و عفونت شدید را ایجاد و گاهی با قطع عضو و یا مرگ همراه باشد.

وی در همین خصوص افزود: دیابت در طول زمان 2 عارضه روی پا می گذارد؛ نخست آنکه عروق پا را درگیر می کند و باعث میشود در کنار تصلب شرایین، انسداد عروق یا بسته شدن عروق ایجاد بشود و دوم، ایجاد اختلالات حسی و حرکتی است که باعث تغییر فرم و شکل پا  و انگشتان می شود و این تغییر فرم مستعد ایجاد اثرات فشاری بیشتر در نقاط دیگر می شود. 

این فوق تخصص جراحی عروق خاطر نشان کرد: بهبود زخم دیابتی یکی از چالش های بزرگ برای افرادی است که با دیابت دست و پنجه نرم می کنند، زیرا وقتی شخصی دیابت دارد، ممکن است زخم هایش دیرتر خوب شوند و این امر می تواند خطر عفونت و پیشرفت سایر عوارض را افزایش دهد. البته درمورد بهبود زخم دیابتی، کسی که دیابت خود را به خوبی کنترل کند، می تواند سرعت بهبود زخم هایش را نیز افزایش دهد، به این ترتیب شانس ایجاد عفونت شدید هم کاهش پیدا می کند. آسیب هایی مثل زخم ها، بریدگی ها و سوختگی ها  غیر قابل اجتناب در زندگی است، ولی برای مبتلایان به دیابت می توانند منجر به مشکلات جدی سلامتی شوند. بسیاری از زخم ها وبریدگی ها که در بقیه افراد به آهستگی بهبود می یابند، در مبتلایان دیابتی به خوبی بهبود نمی یابند و یا هرگز خوب نمی شوند. اگر این زخم ها عفونت کنند، مشکل جدی تر هم می شود، زیرا عفونت می تواند به بافت و استخوان نزدیک زخم یا مناطق دورتر بدن گسترش یابد و باعث ایجاد بد شکلی و انحراف (دفورمیتی) در پا و انگشتان شود مثل انگشت چکشی، انگشت برجسته یا چماقی و در برخی موارد و بدون مراقبت های پزشکی، عفونت می تواند تهدید کننده سلامتی و بر کیفیت کلی زندگی فرد تاثیر منفی بگذارد مثل قطع عضو و حتی  باعث مرگ فرد شود.

این پزشک متخصص به افراد دیابتی توصیه کرد: با توجه به نقش اول آموزش در پیشگیری از ایجاد زخم پای دیابتی؛ حتما، سطح قند خون، فشار خون و چربی خود را مرتب و دقیق کنترل کنید، پاهای خود را روزانه از نظر تغییر رنگ، تورم، ترشح و نقاط قرمز رنگ احتمالی چک کنید و سالانه با مراجعه به چشم پزشک وضعیت آسیب دیدگی عروق شبکیه چشم را ارزیابی کنید،. به بهداشت و سلامت پاها بیشتر توجه کرده و کفش مناسب بپوشید ( کفش هایی با پنجه باریک، تنگ و پاشنه بلند مناسب پا نیستند) بخاطر اختلال حسی در پاها، قبل از پوشیدن کفش داخل آن را از نظر وجود جسم خارجی چک کنید. سیگار کشیدن اثر مخربی بر زخم پای دیابتی دارد پس سیگار نکشید و مواظب آسیب های حرارتی مثل بخاری، کرسی، شوفاژ و آب داغ در حمام به پا باشید. در گرفتن ناخن دقت کنید و از یک فرد دیگر کمک بگیرید و با استفاده از وازلین، از خشکی پا و ایجاد ترک به ویژه در پاشنه پا و واریس پیشگیری کنید.

استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد در ارتباط با فعالیتهای بهبود دهنده شرایط جسمی  فرد دیابتی اظهار داشت: کنترل وزن، فعالیت مناسب فیزیکی و حداقل 30 دقیقه ورزش روزانه در 6 روز از هفته، پرهیز از مصرف دخانیات و فراورده های تنباکو مخصوصا سیگار و قلیان، اصلاح سبک زندگی، داشتن یک رژیم غذایی درست و سالم، کاهش و به حداقل رساندن مصرف روغن ها از نوع اشباع شده، چربی های حیوانی، خوراکی های شیرین و مصنوعی بویژه قند و شکر، حذف نوشابه ها و شربت های مصنوعی، مصرف سبزیجات و میوه ها می تواند، از عوامل موثر در پیشگیری و از اصول اصلی مدیریت درمان بیماری دیابت باشد.

وی اضافه کرد: یک دیابتی نباید در معرض هوای آلوده قراربگیرد و دائما باید محیط داخل خانه را ضد عفونی کند، برای ضد عفونی کردن هوای داخل خانه ترکیب یک لیوان سرکه و 18 الی 20 لیوان آب را در حرارات پایین قرار داده که دائم بجوشد یا می تواند هر 24 ساعت با قرار دادن تکه های تازه پیاز یا نارنج یا سیر در گوشه های اتاق، هوا را ضد عفونی کند. برای خروج از منزل هم پارچه ی مرطوب آغشته به موسیر و سرکه بعنوان ماسک استفاده کند. همچنین استحمام باید با آب معتدل و نه داغ یا سرد انجام شود، به همان میزان که شادی متعادل برای تقویت سلامتی مفید هست، هیجان بیش از اندازه هم مانع سلامتی است؛ برای همین توصیه میشود که اگر بیمار دیابتی در منزل است، اطرافیان اجازه ندهند در محیطی که شادی، غم، خشم و هیجان بیش از حدی است، حضور یابد.

دکتر کاظم زاده خاطر نشان کرد: بهتر است که همیشه حین خواب، بدن پوشیده باشد، خواب روز هم به شدت نهی شده است، درمان های تغذیه ای برای افراد دیابتی یکسان نیست و بهتر است که با مشورت پزشک، غذاهای مفید برای این افراد مطابق با مزاجشان تعیین بشود و میوه هایی مثل سیب، گلابی، انار، زرشک، زیتون و سیر مناسب خواهد بود.

عضو هیات علمی دانشگاه، در خصوص استفاده از پانسمان های نوین در زخم های دیابتی هم گفت: انواع پانسمان ها مثل پانسمان تولید شده از مواد نقره، پانسمان خلاء و پانسمان وکیوم، همگی تحت عنوان پانسمان های نوین جهت درمان زخم های بیماری دیابتی بیشتر نقش بهبودی در زخم های حداقلی را دارند و طبق نظر جراحان عروق" بطور کلی زخمی که جریان خون رسانی مناسبی داشته باشد و عفونت نداشته باشد و در روی محل زخم فشار وارد نشده باشد محکوم به خوب شدن است پس بطور فراگیر نمی شود از این پانسمان ها استفاده کرد. ضمن آنکه این  پانسمان ها هزینه های قابل توجه و بالایی دارد و گاهی ضرورتی برای هزینه کرد آن نیست و با پانسمان های ساده تر هم می شود این کار را انجام داد و به بهبودی زخم کمک کرد.