هنگام تفرج در دامان طبیعت، مراقب گزش جانوران زهری مختلف باشیم

مدیر گروه سم شناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به فرارسیدن فصل گرما و گشت و گذار مردم در دامان طبیعت گفت: در فصل گرما که مردم برای تفریح به طبیعت می روند خطر گزش انواع جانوران زهری آنها را تهدید می کند و از این بابت باید مراقبت های لازم را داشته باشند.

دکتربیتا دادپور در گفت و گو با وب دا اظهار کرد: در فصل گرما که مردم برای تفریح به طبیعت می روند خطر گزش انواع جانوران زهری ، آنها را تهدید می کند که از آن جمله می توان به گزش عنکبوت اشاره کرد. عنکبوت بیوه سیاه، عنکبوتی است که در محیط باغ ها وجود دارد و گزش آن می تواند منجر به مراجعه افراد به مراکز درمانی شود. گزش عنکبوت بیوه سیاه معمولا با درد و سوزش محل گزش همراه است، اما علایم موضعی قابل توجهی مانند تورم و قرمزی چندان واضح نیست. گزش این عنکبوت می تواند علائمی از جمله درد و اسپاسم عضلانی، تعریق در اطراف محل گزش ایجاد کند.در صورت گزش شدید، تمام بدن دچار تعریق می شود. درد و اسپاسم، ابتدا در ناحیه گزش و سپس ممکن است به قفسه سینه، پشت یا شکم منتشر شود.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: یک نوع دیگر از انواع عنکبوت ها، عنکبوت قهوه ای گوشه نشین است که به دنبال گزش آن، معمولا یک ضایعه گرد و قرمز رنگ و سفت و ضایعات کهیری در اطراف محل گزش ایجاد می کند و همراه یا بدون درد بوده و در نهایت تبدیل به زخم می شود. در صورتی که این گزش ها در قسمت هایی از بدن که چربی زیاد دارد ایجاد شود، موجب به وجود آمدن زخم های بزرگ شده، که در این شرایط گاهی نیاز به مداخلات جراحی است.

وی از جانور زهری دیگری به نام عقرب زرد خراسان نام برد و افزود: این عقرب در تمام نقاط کشور من جمله خراسان وجود دارد و گزش آن، ارگان های زیادی از بدن را تحت تأثیر قرار نمی دهد، اما درد زیادی ایجاد می کند که برای کنترل آن گاه ناچار به تزریق پادزهر یا سرم ضد زهر هستیم.  همچنین تماس با موهای ظریف روی بدن رتیل می تواند، باعث واکنش های افزایش حساسیتی شود، اما گزش آن معمولا عوارض جدی ایجاد نمی کند.

دکتر دادپور در ادامه، با اشاره به خطر گزش مارها در دامان طبیعت گفت: در کشور ایران پنج نوع مار افعی و یک نوع مارکبرا وجود دارد که گزش آن ها می تواند منجر به عوارضی شود که نیاز به مداخله کادر درمان باشد.

وی با بیان اینکه در طبیعت ایران احتمال گزش با مارهای افعی بیشتر است و به دنبال این گزش معمولا علائم موضعی قابل توجهی ایجاد می شود  افزود: اثر نیش افعی معمولا مشخص بوده و ناحیه گزش دچار خونریزی و تورم می شود. همچنین تورم از اطراف محل گزش به سمت مرکز بدن ممکن است پیشرفت کند؛ مثلا در صورتی که دست فرد دچار گزش شده باشد، بعد از چند ساعت ممکن است ساعد و بازو نیز متورم شده و نواحی کبودی بطور پراکنده اطراف محل گزش ایجاد شود.

دکتر دادپور اضافه کرد: در صورتی که فردی دچار مارگزیدگی شد، بهتر است هم بیمار بی حرکت باشد و هم اندام دچار گزش را بی حرکت کنیم، چرا که با حرکت بیمار، گردش خون شدید شده و سم در قسمت های مختلف بدن منتشر می شود. لازم است اندام مبتلا توسط آتل دو وجهی بی حرکت نگه داشته شود ( که می تواند با وسایل در اختیارانجام شود) و فرد را هر چه سریعتر به مرکز درمانی منتقل کرد تا در صورت لزوم سرم ضدزهر در اسرع وقت تجویز شود. 

مدیر گروه سم شناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: شیوع گزش مارکبرا کمتر بوده در صورت گزش، علائم موضعی قابل توجهی ایجاد نمی کند و اثر گزش و تورم ممکن است چندان مشخص نباشد. علائم گزش مار کبری، عمدتا علائم عصبی بوده در صورتی که اقدامات درمانی بموقع انجام نشود ممکن است عواقب جبران ناپذیری مانند فلج تنفسی ایجاد شود.

وی گفت: برای پیشگیری از آسیب های ناشی از گزیدگی، افراد با پای برهنه در تفرجگاه ها تردد نکنند. اگر ناچار به ماندن طی ساعات شب در این مکان ها هستند استفاده از قرص های حشره کش احتمال گزش را کمتر می کند. افرادی که در مزرعه کار می کنند، با پوشیدن چکمه های بلند و دستکش می توانند احتمال گزش جانوران گزنده را به حداقل برسانند.