استاد برتر دانشگاه: پژوهش ها باید کاربردی باشد؛ نه صرفاً علم برای علم!

 دکتر فریبا برنجی، متولد 1343 در شهر مشهد، عضو هیات علمی و استاد رشته انگل شناسی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، یکی از اساتید پیشرو در حوزه های آموزشی و پژوهشی است که طی سال های 1381 و 1402 به ترتیب به عنوان پژوهشگر برتر دانشگاه و دانشکده پزشکی معرفی و همچنین در جشنواره شهید مطهری در سال1391 در زمره اساتید هیأت علمی آموزشی برتر شناخته و مورد تقدیر قرار گرفت. این استاد باسابقه، قریب به 70  مقاله را به زبان های انگلیسی و فارسی نگارش نموده و حدود 70 پایان نامه دانشجویی از رشته های پزشکی، داروسازی، ارشد و دانشجویان تخصصی و فوق تخصصی را تا مرحله چاپ مقاله هدایت و مشاوره داشته است.

پایگاه خبری وبدا جهت آشنایی هر چه بیشتر با این استاد برتر در حوزه های آموزش و پژوهش گفتگویی با ایشان داشته که شرح آن را در ادامه می خوانید:

وبدا: لطفا در ابتدا خود را برای مخاطبان این گفتگو معرفی و بیوگرافی مختصری از خود عنوان بفرمایید؟

دکتر فریبا برنجی هستم، متولد 1343 در شهر مشهد، دوران تحصیل در مدرسه را در زادگاهم گذراندم و پس از شرکت در کنکور سال 1361، وارد دانشکده پزشکی مشهد شدم و دوره عمومی پزشکی را تا سال 1368 به پایان رساندم. در همان سال برای گذراندن دوره تخصصی رشته انگل شناسی پزشکی اقدام کردم و در ادامه دوره دکترا انگل شناسی پزشکی را در دانشگاه مشهد گذراندم و در نهایت سال 1372 از  رساله‌ی دکترا دفاع کردم و از آبان ماه همان سال به عنوان استادیار در آزمایشگاه انگل شناسی بیمارستان امام رضا(ع) از مراکز زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد مشغول به کار شدم.

وبدا: مراتب ارتقاء به سطح دانشیاری و استاد تمام چطور سپری شد؟

با توجه به تعداد مقالات و رساله های مختلفی که با دانشجویان داشتم، پس از چند سال از مرتبه استادیاری به دانشیاری و سپس به مرتبه استادی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد ارتقاء یافتم.

وبدا: در خصوص دستاوردهای علمی و پژوهشی تان نیز توضیحاتی بفرمایید؟

حدود 70  مقاله به زبان های انگلیسی و فارسی نگارش کرده ام و حدود 70 پایان نامه با دانشجویان پزشکی، داروسازی، کارشناسی ارشد و دانشجویان تخصصی و فوق تخصصی داشته ام که اکثر آنها منجر به چاپ مقالات شده و برمبنای آنها موفق به کسب درجه استادی شدم.

پژوهش های زیادی هم در زمینه های مختلف داشتم که یکی از آنها مربوط به انگلی ناشناخته به نام لوفوموناس است که در ایران هم شیوع نسبتا بالایی دارد. این انگل می تواند عفونت های تنفسی فوقانی وتحتانی  ( یعنی سینوزیت و عفونت های ریوی ) را ایجاد کند و ما حدود 10سال پیش این انگل را شناسایی کردیم.

 بعد از آن، بسیاری از اساتید فوق تخصص ریه و متخصصین گوش و حلق و بینی به وجود این انگل پی بردندوطرحهای پژوهشی در رابطه با لوفوموناس وبیماریزایی ان در بیماران مختلف با متخصصین ریه وگوش وحلق وبینی وایمونولوژی داشته ایم  و خوشبختانه اکنون با شناسایی  لوفوموناس ووجود داروهای ضد انگلی مثل مترونیدازول  وتینیدازول قابل درمان است.

 در گذشته چون این انگل شناخته شده نبود، حتی مواردی  منجر به فوت بیماران می شد و با مشکلات زیاد ریوی، سینوزیت های مزمن، سرفه های مزمن و موارد مختلف مرتبط با عفونت های تنفسی در افراد همراه بود.لوفوموناس هم در  افراد با ایمنی طبیعی وهم افراد با سیستم ایمنی ضعیف شده دیده می شود.

عفونت ناشی از این انگل، یک عفونت استنشاقی است و منبع آن هم کیست های موجود در روده ی سوسک و مایت (نوعی حشره از گروه عنکبوتیان) است و از آنجا که معمولا در منازل همه ما، قالی ( بویژه قالی پشمی وموکتهای پرز دار )، ملحفه  و پرده وجود دارد که برای مایتهای گردوغبار  محل مناسبی برای رشد ونمومی باشد ، انسانهادر معرض این انگل می باشند.لوفوموناس  به صورت هم زیست در روده  سوسک ومایت  زندگی می کند و به صورت اتفاقی با استنشاق گردوغبار الوده به  مدفوع این موجودات ، افراد دچار آلودگی وبیماری می شوند.

در بسیاری موارد مشاهده کرده ایم که سینوزیت آلرژیک، رینیت های آلرژیک یا عفونت های تنفسی که به درمانهای عادی پاسخ نمی دهد  به علت  این انگل  به وجود می آید و مشکلات درمانی زیادی را ایجاد می کند.

وبدا: چه راهکارهای درمانی را برای این بیماری اندیشیده اید؟

 با کمک همکاران کلینیسین  روش های درمانی را در رابطه با این انگل انجام داده ایم و از طریق تحقیقات خود موفق شدیم به این نتیجه برسیم که کدام دارو وروش بهتر است و نتایج را هم به صورت مقالات چاپ کردیم. خوشبختانه این اقدامات باعث شده در ایران خیلی از جوامع دانشگاهی این انگل را بشناسند و به بهبود وضعیت بهداشت و درمان مردم کمک بشود.

وبدا: در خصوص رتبه های پژوهشی که در دانشگاه کسب کرده اید و سایر مناصب علمی-پژوهشی نیز توضیحاتی بفرمایید؟

سال 1381 به عنوان پژوهشگر برتر دانشگاه علوم پزشکی مشهد معرفی و سال 1402 نیز به عنوان پژوهشگر برتر دانشکده پزشکی شناخته شدم، همچنین در جشنواره شهید مطهری درسال 1391 در زمره اساتید هیأت علمی آموزشی برتر قرار گرفتم و یک سال به عنوان عضو فعال پژوهشی گروه انتخاب شدم.

طی سالهای 1390 تا 1393 عضو هیأت بورد و ممتحنه و ارزشیابی انگل شناسی ایران هم بودم و مجدداً در سال های 97 تا 99 به عنوان عضو هیأت ممتحنه و ارزشیابی منطقه ای رشته انگل شناسی فعالیت داشتم.

وبدا: با توجه به حضور چندین ساله در فضای دانشگاه، ارزیابی شما از فضاهای آموزشی، پژوهشی و درمانی این مجموعه چیست؟

با توجه به تجربه ای که در فضای شغلی داشته ام، امکانات دانشگاه علوم پزشکی مشهد به لحاظ فضای فیزیکی بسیار خوب است و تجهیزات مناسبی در اختیار است، اما بهتر است که نیروهای طرحی که در اختیار گروه قرار می گیرندچنانچه شایستگی از خود نشان می دهند به عنوان عضو دایمی از خدمات انان استفاده شود و  جابجایی نیروهای کمکی و یا کمک پژوهشی هر دوسال یکبارپس از پایان طرحشان  پیشرفت گروه را مختل می کند وحفظ نیروهای مفید وموثر می تواند کمک بسزایی برای پیشرفت گروه باشد. همچنین با توجه به اینکه یک عضو هیأت علمی هم کارهای درمانی، هم پژوهشی و هم آموزشی را در اختیار دارد و این سه کار را به تنهایی نمی تواند انجام دهد، لذا چنانچه نیروهای کارآزموده ای باشند که بتوانند به کار پژوهشی و نوشتن پروپوزال و راهنمایی دانشجویان کمک کنند و در نوشتن پایان نامه ها و جمع آوری اطلاعات و نوشتن مقالات نیروهای کارآمدی داشته باشیم برای پیشرفت علمی  گروه خیلی موثرخواهد بود.  بنابراین اگر این نیروها بتوانند بار پژوهشی را کمتر کنند تا یک عضو هیات علمی به فعالیت درمان و آموزشی بیشتر رسیدگی کند، بدون شک نتایج بهتری حاصل خواهد شد.

وبدا: با توجه به فعالیت دانشگاه در سه حوزه آموزش، درمان و پژوهش حفظ ارتباط این سه حوزه از نگاه شما تا چه حد اهمیت دارد و اساسا آیا می توان این سه حوزه را اولویت بندی کرد؟

البته این سه حوزه در یک ردیف قرار دارند و یک عضو هیات علمی باید بتواند هم به درمان مردم رسیدگی کند و هم به دانشجویان رشته پزشکی، اطلاعات خود را درست منتقل کند. اما برای پژوهش حتما باید نیروی کمک پژوهشی باشد، چون یک عضو هیأت علمی به تنهایی نمی تواند همه کارها را انجام دهد، مثلا رشته های مرتبط با تحقیقات پزشکی،آموزش پزشکی و فوق لیسانس و لیسانس های کتابداری شاید بهتر بتوانند در انجام تحقیقات علمی ونوشتن مقالات کمک کنند و بار پژوهشی کار را هم در دانشگاه بالا ببرند.

البته این نکته هم مهم است که پژوهش ها باید کاربردی باشند و نباید صرفا علم برای علم باشد، تا وقتی یکسری بیماری ها را داریم که در جامعه  شیوع زیادی دارند باید برای پیشگیری و تشخیص و درمان  آنها تلاش شود وهمچنین روشهای درمانی جدید و بهتر را پیدا کنیم.

وبدا: در مسیر تحصیل و فعالیت های کاری آیا چالش ها و موانعی را هم تجربه کردید؟

بنده معتقدم کسی باید وارد رشته پزشکی شودکه به آن علاقه داشته باشد، چون رشته سنگینی است و من به دانشجویانم می گویم که چنانچه عاشق این رشته هستید و دوست دارید به مردم کمک کنید و به آنها عشق بورزید، وارد این رشته شوید. همچنین به دانشجویانم پیشنهاد میکنم که بیمار خود را همچون بستگان درجه یک خود بدانید و نهایت تلاش تان را برای کمک به آنها به کار بگیرید، همیشه مطالعه داشته باشید و سعی کنید از علم زمان عقب نمانید. در کنار آن یک انسان واقعی باشید که بتوانید به مردم خدمت کنید.

دانشجویان با توجه به اینکه رشته پزشکی، رشته سختی است باید پشتکار داشته باشند و فکر نکنند که در یک شب می توانند تمام مطالب را یاد بگیرند، لذا باید در مطالعه استمرار داشته باشند و از رفرنس های به زبان انگلیسی استفاده کنند چرا که به یادگیری بهتر وموثرتر مطالب کمک می کند.

پیشنهاد من به دانشجویان بالینی این است که سعی کنند بیشتر بیمار ببینند، چون از بیمار دیدن خیلی مطالب را می آموزند و روش صرفا مطالعه کتاب برای رشته های آموزش پزشکی روش کارسازی نیست. با شرح حال گرفتن از بیمار و معاینه دقیق می توان تشخیص بهتری داشت .

وبدا: آیا خانواده هم در پیشرفت های تحصیلی و کاری شما نقش داشتند؟

بله.. قطعا بدون حمایت مادر و پدر نمی توانستم این مدارج را طی کنم، چون مادرم معلم و پدرم دکتر دامپزشک بودند و هر دو نفر آنها به تحصیل من و برادرانم علاقمند بودند. لذا حمایت خانواده و همسر در انجام وظایف و نیز در مطالعات و انجام کارهای علمی خانواده بسیار مهم است.

وبدا: به عنوان یک استاد چه توصیه ای به دانشجویانتان دارید؟

،چالش و مشکلات در زمان تحصیل برای همه وجود دارد انسان باید سعی کند با عشق و علاقه به ادامه تحصیل خود ادامه دهد و وظایف خود را مرتبط با مطالعات وامور اموزشی  به خوبی وبادقت انجام دهد و سعی کند که همیشه مطالب بروز را  مطالعه کند.

آرزو می کنم دانشگاه علوم پزشکی مشهد که همیشه از ما حمایت کرده است، پیشرفتهای روزافزون داشته باشد و از مسئولین تشکر می کنم که فضاهای آموزشی و درمانی خوبی را فراهم کرده اند.