گفتگو وب دا با استادی که پایه گذار رشته فوق تخصصی روماتولوژی کودکان در استان خراسان رضوی است

دکتر عبدالرضا ملک عضو هیات علمی گروه روماتولوژی اطفال بیمارستان فوق تخصصی اکبر، متولد 1350 در شهرستان تربت حیدریه و تک فرزند خانواده ای است که تحصیل و رشد علمی در آن از ارزش بالایی برخوردار است و تقریبا تمام نصیحت والدین در این یک جمله به تنها فرزند خانواده خلاصه می شود که؛ " دَرسَت را بخوان تا آخرش و تا آنجا که دانشی برای آموختن وجود دارد..."

دکتر ملک که این روزها، در کسوت استادی و پزشک فوق تخصص روماتولوژی، مشغول آموزش دانشجویان و مداوای کودکان بیمار در بیمارستان فوق تخصصی اکبر است، در گفتگو با وبدا، از روزگار کودکی و آغاز تحصیلات ابتدایی زیر سایه‌ی والدینی می گوید که در قبال همه زحمات و حمایت هایی که نثار تنها فرزندشان می کنند، فقط خوب درس خواندن و موفقیت های تحصیلی را از او انتظار دارند و الحق و الانصاف که فرزند خلف، این انتظار را به خوبی پاسخ گفته است: " با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷، محل کار پدر من از منطقه روستایی صالح آباد تربت جام، به مشهد منتقل شد و من تحصیلات ابتدایی را در مشهد آغاز کردم. روند تحصیلی به خوبی پیش رفت و پس از اخذ مدرک دیپلم با معدل بالا، در آزمون کنکور سال ۶۹ موفق به پذیرش در رشته پزشکی دانشگاه آزاد مشهد شدم. دوران 7 ساله پزشکی عمومی در این دانشگاه طی شد و من برای گذراندن دوره سربازی و طرح، به عنوان پیام آور بهداشت به شهرستان محل تولدم شهرستان تربت حیدریه برگشتم، با توجه به اینکه بیشتر اقوام ما در این شهرستان بودند و علقه ای که به زادگاهم داشتم، مدت یک سال در منطقه‌ی دولت آباد زاوه و یک سال هم در شهرستان رشتخوار، دوران طرح سربازی را گذراندم. تقریبا مراحل اتمام دوره عمومی پزشکی بود که با یکی از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد ازدواج کردم و به همراه همسرم خانم دکتر نرگس افضلی، دوره تخصص را در سال 79 در همین دانشگاه علوم پزشکی مشهد آغاز کردیم؛ من در رشته اطفال و همسرم در رشته رادیولوژی.

سال ۸۲ در جمع ۱۰ درصد برتر دانشگاه، تحصیلاتم به پایان رسید و به پیشنهاد استاد فقید و شهید بزرگوار دکتر خوارزمی در بخش اسکرنینگ اطفال بیمارستان قائم (عج) مشغول به خدمت شدم. نظر استاد این بود که راه اندازی چنین بخشی ضروری است و لذا دوره طرح من در این مرکز شروع شد، بخشی از طرح را نیز همزمان در بیمارستان قائم (عج) و شهرستان خواف گذراندم و در آنجا فعالیت هایی مثل راه‌اندازی مشاوره‌های قبل از ازدواج را انجام  دادم . پس از اتمام دوره طرح تخصصی، مدت ۷ سال به عنوان هیئت علمی جنرال و استادیار در دانشگاه آزاد مشهد مشغول به کار شدم، در این مدت فعالیت های مختلفی از جمله مسئولیت بخش EDO و همینطور ریاست بیمارستان آریا را به عهده داشتم".

دکتر ملک پس از هفت سال پست های مختلف مدیریتی، تصمیم به ادامه تحصیل در سطح فوق تخصصی رشته روماتولوژی اطفال می گیرد  اما با توجه به اینکه در مشهد رشته فوق تخصصی روماتولوژی کودکان وجود ندارد، به دانشگاه علوم پزشکی تهران می رود: " در دانشگاه تهران به مدت ۲ سال در خدمت دکتر یحیی عقیقی در رشته روماتولوژی اطفال تحصیل کردم و در نهایت با کسب رتبه اول بورد فوق تخصصی به دانشگاه علوم پزشکی مشهد برگشتم، در سال 99 موفق شدم به رتبه دانشیاری ارتقا یابم و از دو سال گذشته به عنوان عضو هیئت ممتحنه بورد تخصصی کودکان ایران در خدمت وزارتخانه هستم.

استاد فوق تخصص روماتولوژی کودکان در خصوص تاریخچه راه اندازی این رشته در دانشگاه مشهد نیز می گوید: " در سال ۹۳ این رشته ابتدا در بخش کودکان بیمارستان امام رضا(ع) راه اندازی شد، سپس بصورت متمرکز در بیمارستان فوق تخصصی کودکان اکبر، ادامه فعالیت داد و اکنون بیمارستان اکبر به عنوان سومین بخش مصوب روماتولوژی ایران پس از مراکز دانشگاه تهران و شهید بهشتی به فعالیتهای آموزشی، پژوهشی و درمانی خود مشغول است. من هم در کنار همکار گرامی خانم دکتر واحدی افتخار ارائه خدمت به بیماران را دارم و همزمان به امر آموزش دانشجویان در مقاطع عمومی و تخصص مشغول هستیم.

دکتر ملک در خصوص دستاوردهای پژوهشی این رشته نوپا نیز می گوید: " نگارش قریب به ۳۰ پایان نامه و ۵۰ مقاله و نیز ۵۰ سخنرانی دستاورد ما در رشته روماتولوژی کودکان بوده است. همچنین با گروه های جراحی، ارتوپدی و فارماکولوژی نزدیک به ۳۰ طرح و پایان نامه داشتیم که حدود بیست طرح به پایان رسیده، و بقیه در حال انجام است. حدود ۶۰ پایان نامه پژوهشی ISI ، scopus ، pubmed و isc را هم به عنوان مولف مسئول به چاپ رسانده ام. کتابی را هم در کنگره کودکان رونمایی کردیم به نام " آرتریت کودکان" که رفرنس رشته فوق تخصصی روماتولوژی کودکان است و با همکاری دکتر جوادی از اساتید محترم دانشگاه شهید بهشتی تألیف شد و در حال حاضر مرجع علمی دانشجویان است.

این استاد دانشگاه، رشته روماتولوژی را رشته جوانی می داند که هنوز دانش و آگاهی های عمومی در رابطه با آن بسیار کم است: " حدود 40 سال بیشتر از عمر این رشته نمی گذرد، یادم هست که در نخستین روزهای برگشتم به مشهد، همکاران بخش کودکان بیمارستان امام رضا (ع) از من سوال می کردند که روماتولوژی کودکان چیست؟ و معتقد بودند که چنین بیماری ای در مشهد وجود ندارد. در اینجا بود که دریافتم اولین کار لازم، برگزاری جلسات بازآموزی و معرفی این رشته به همکارانی است که در دوره عمومی و تخصص  از آن شناختی ندارند و در تمام شهرهای اطراف مثل نیشابور، سبزوار و بجنورد شروع کردیم به برگزاری جلساتی در قالب دوره‌های بازآموزی. حتی خودم شخصاً میرفتم و در آنجا سخنرانی و مباحث رایج روماتولوژی را تدریس میکردیم. خوشبختانه به مرور ارجاع بیماران روماتولوژی اطفال شروع شد و ظرف ۳ تا ۴ سال آمار ارجاع  بیماران روماتولوژی به نحو قابل توجهی زیاد شد، همکاران روماتولوژی بالغین، بیماران زیر ۱۶ سال را به کلینیک ویژه اطفال معرفی می‌کردند و در نهایت کار به جایی رسید که بیماران در نوبت‌های چند ماهه قرار می‌گرفتند و این نشانگر آن بود که رشته روماتولوژی کودکان شناخته شده است. البته همراهی همکاران روابط عمومی دانشگاه در این شناخته شدن بسیار کمک کننده بود، بخصوص هماهنگی و مصاحبه هایی که با وب دا و صدا و سیما در چندین مرحله انجام شد، در مجموع دانشگاه علوم پزشکی مشهد موقعیت خوبی را در اختیار من قرار دادند که در معرفی این بیماری بسیار موثر بود. ما دومین کنگره همایش کشوری روماتولوژی کودکان را در سال ۹۰ در بیمارستان اکبر برگزار کردیم و همه بزرگان این رشته از ایران به مشهد آمدند؛ همایش ۲۵۰ نفره ای که به سرعت ظرفیتش تکمیل شد و کمک کرد تا اساتیدی که در تهران بودند به چشم دیگری به مشهد نگاه کنند. در حال حاضر هم درخواست فلوی فوق تخصصی روماتولوژی کودکان را به وزارتخانه ارسال کردیم که امیدواریم و انشاالله زودتر مصوب شود.

دکتر ملکی از سایر تلاش های علمی خود و همکارانش در این رشته نیز می گوید: " در دوره ای که بحث آموزش های مجازی مطرح بود؛ بویژه در دوره کرونا، وبینارهای زیادی برگزار شد و مورنینگ‌های مشترکی با دانشگاه‌های شهرستان‌های اطراف داشتیم، همچنین کلاس‌ها و گراندراندهای مشترک به طور مکرر برگزار کردیم، حدود ۷ یا ۸ آغازگر وبینار متمرکز در این رشته از خود مشهد داشتیم. هم اکنون با دانشگاه‌های شهید بهشتی و دانشگاه تهران لینک هستیم و بطور مرتب در وبینارها و گراند راند‌های کشوری آنها ( سالی ۱ یا دو بار ) حاضر می‌شویم و بطور کلی تعاملات بین دانشگاهی بصورت مستمر وجود دارد. در تمام همایش‌هایی که مربوط به گروه کودکان به شکل پنل های مختلف برگزار می‌شود، همیشه یک پنل روماتولوژی کودکان را سخنران بودیم و خودمان را موظف دانستیم که حتما دوره های بازآموزی را در طول سال داشته باشیم. حتی در زمان کرونا هم در قالب وبینار این دوره ها را برگزار کردیم و خوشبختانه استقبال خیلی خوبی هم شد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با تجربه پرباری که از فعالیتهای علمی و پژوهشی در دانشگاه های مشهد و تهران دارد نظر خود را در رابطه سطح دانشگاه علوم پزشکی مشهد در بین مراکز دانشگاهی کشور اینگونه بیان می کند: " دانشگاه مشهد جزو ۸ دانشگاه بزرگ کشور است که اساتید آن جایگاه علمی ویژه‌ای دارند و از سطوح آموزشی کلان و ارزشمندی برای دانشجویان عمومی و تخصص برخوردار است.

 با توجه به اینکه چند سالی در دانشگاه تهران درس خوانده ام؛ جایی که تمام ارجاعات دانشگاهی در آنجاست، به جرات میتوانم بگویم که سطح خدمات و تعداد بیماران ما از تهران کمتر نیست و امیدواریم با جذب فلوی فوق تخصصی، گروه بتواند با حداکثر توان خود خدمت کند. واقعاً کلان دانشگاه مشهد، مرجعی است که معتقدم هیچ چیز از سطوح آموزشی و درمانی را کم ندارد و بسیار اساتید برجسته ای در این گروه بوده‌اند، هستند و خواهند بود. ما اکنون به لحاظ درمانی، کادر کامل و مجربی داریم و نیروهای متخصصی که قادرند انواع بیماری های این حوزه را اعم از بیماری‌های مفصلی، بافت همبند، عروقی، تب‌های ناشناخته و بیماری‌های خود التهابی و تمام سندروم‌های درد را برای بیماران سرویس دهی کنند و به جرات می‌توانم بگویم که هیچ بیمار روماتولوژی در حیطه کودکان نیازمند اینکه به تهران برود نیست، اکنون مشهد سومین دانشگاه بعد از تهران و دانشگاه شهید بهشتی است که در رشته روماتولوژی فعالیت می کند. دانشجویانی که در این بخش آموزش می‌بینند، بعداً به عنوان متخصص کودکان بیشترین بیمار را به ما ارجاع می‌ دهند. همچنین به لحاظ آموزشی به دانشگاه های اطراف شهر مشهد کمک می کنیم و دانشجویانی از این مراکز مهمان دانشگاه ما هستند.

دکتر ملک در سخن پایانی خود، خطاب به دانشجویانی که قصد دارند به رشته فوق تخصص روماتولوژی اطفال ورود کنند توصیه می کند: " کار کردن در این رشته عشق و علاقه ویژه ای را می طلبد؛ اینکه شما به عنوان یک متخصص روماتولوژی فصل الخطاب طفل بیمار هستی و علاوه بر تشخیص، باید به فکر آرام کردن پدر و مادر و حتی هزینه های آن باشی که از ترددهای متعدد جلوگیری شود. این دغدغه مندی نسبت به بیمار و خانواده اش قطعا دعای خیر آنان را برای پزشک و همه پرسنل به دنبال خواهد داشت. اساتید بزرگی همانند دکتر خوارزمی، دکتر یحیی عقیقی و امثال این اساتید بزرگ، الگوهای شاخصی هستند که می توانند به عنوان یک مرجع و راهنما راه و مسیر درست را به دانشجویان نشان دهند.