گفتگو با مدیر گروه بینایی سنجی دانشگاه علوم پزشکی مشهد 

دکتر جواد هرویان متولد سال 1334 در شهر مشهد است که از سال 1364 به صورت آکادمیک در حوزه بینایی سنجی فعالیت دارد. در سال 1381 به مرتبه دانشیاری و در سال 1390 به مرتبه استادی ارتقا یافت و در حوزه فعالیت های اجرایی از سال 1373 به مدت 16 سال معاون آموزشی دانشکده علوم پیراپزشکی و بهداشت بوده است .

 وی علاوه بر فعالیت های آموزشی و تدریس در هر سه مقطع کارشناسی، ارشد و دکتری تخصصی موفق به چاپ 110 مقاله علمی با مشارکت سایرهمکاران گروه در مجلات داخلی و خارجی معتبر شده  و  تعداد 45 مقاله در کنگره ها و همایش های داخلی و خارجی بصورت سخنرانی و پوستر ارائه کرده است که البته بیشتر این همایش ها بصورت مشترک با همکاران گروه بوده است.

در تقویم کشورمان، ششم شهریور روز ملی اپتومتری(بینایی سنجی) نامگذاری شده است، به همین مناسبت خبرنگار وب دا گفتگویی با مدیر گروه بینایی سنجی دانشگاه علوم پزشکی مشهد داشته که شرح آن را در ادامه می خوانید.

وبدا: با سپاس از حضور شما در این گفتگو لطفا در ابتدا بیوگرافی مختصری از خود عنوان بفرمایید؟

من دکتر جواد هرویان متولد سال 1334 در شهر مشهد هستم  که در سال 1353 دیپلم تجربی گرفته و در همان سال در رشته بینایی سنجی در کنکور دانشگاه فردوسی پذیرفته شدم. در سال 1358 فارغ التحصیل شدم و از سال 1359 تا 1364 در موسسه بینایی سنجی دانشگاه فردوسی مشهد بصورت قراردادی همکاری داشتم. در سال 1364 برای ادامه ی تحصیل در رشته بینایی سنجی عازم کشور انگستان شدم. در سال 1366 موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه برادفورد انگلیس شدم و برای دوره دکتری تخصصی در همین دانشگاه پذیرفته و در سال 1370 فارغ التحصیل شدم. در سال 1371 پس از یک دوره فوق دکتری در دانشگاه برادفورد به دلیل نیاز کشور، به وطن بازگشتم . در سال 1371 در دانشکده علوم پیراپزشکی و بهداشت بعنوان عضو هیات علمی و استادیار مشغول به کار شدم. در سال 1381 به مرتبه دانشیاری و در سال 1390 به مرتبه استادی ارتقا یافتم.

در دوران دبستان همیشه دانش آموز برتربودم  و در دوره دبیرستان هم از شاگردان خوب کلاس بودم و خیلی علاقه به ادامه تحصیل داشتم تا اینکه در سال 1353 پس از اخذ دیپلم، در رشته بینایی سنجی در کنکور دانشگاه فردوسی مشهد پذیرفته شدم، در حال حاضر اگر به گذشته بازگردم همین مسیر را انتخاب می‌کنم، در تمام دوران تحصیل پدر و مادرم مشوق ادامه تحصیل من بودند. پدرم هنوز در قید حیات هستند و برای ایشان از خداوند بزرگ آرزوی سلامتی می‌کنم.دو فرزند پسر و یک فرزند دختر دارم، پسر بزرگ و دخترم ازدواج کرده اند و از موقعیت تحصیلی و شغلی خوبی برخوردار هستند.

وب دا: در خصوص جایگاه رشته بینایی سنجی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد توضیحاتی را بفرمایید؟

رشته بینایی سنجی از موقعیت بسیار مطلوبی در دانشگاه علوم پزشکی  مشهد برخوردار است. در سال 1353 این رشته در دانشگاه فردوسی مشهد تاسیس شد و در سال 1357 پس از یک دوره توقف  دوباره در سال 1368 ادامه یافت. در حقیقت در سال 1353 که این رشته در مشهد تاسیس شد من و همکارانم آقایان دکتر عباسعلی یکتا، دکتر عباسی عظیمی و دکتر هادی استادی مقدم جز اولین دانشجویان این رشته بودیم و خوشبختانه هر 4 نفر در سال‌های 1363 و 1364 عازم کشور های آمریکا و انگلستان برای ادامه تحصیل شدیم و پس از فراغت از تحصیل بتدریج به ایران برگشتیم و در دانشکده علوم پیراپزشکی به عنوان اعضای هیات علمی در رشته بینایی سنجی مشغول به کار شدیم.

خوشبختانه در سال 1382 با موافقت شورای گسترش مقطع کارشناسی ارشد این رشته راه اندازی شد و در سال 1391 با توجه به تعداد کافی اساتید در این رشته، تجهیزات خوب و فضای فیزیکی مناسب شورای گسترش وزارتخانه با راه اندازی مقطع دکتری تخصصی موافقت نمود.

لازم به ذکر است که گروه آموزشی بینایی سنجی تا کنون 6 دوره دانشجو در مقطع دکتری تخصصی فارغ التحصیل کرده است، تعدادی از این دانشجویان به عنوان عضو هیات علمی گروه در دانشکده علوم پیراپزشکی مشهد مشغول به کار هستند و تعدادی دیگر از فارغ التحصیلان دکتری بینایی سنجی به عنوان هیات علمی دانشگاه های علوم پزشکی زاهدان، شهید بهشتی، ایران، تهران و دانشگاه علوم پزشکی مازندران مشغول به کار هستند.

در حال حاضر تعداد اعضای هیات علمی گروه آموزشی بینایی سنجی 8 نفر است، 3 نفر در مرتبه استاد تمام، 1 نفر دانشیار و 3 نفر استادیار هستند. یک نفر از اساتید مشغول تحصیل در دوره پست دکتری در دانشگاه کوئیزلند استرالیا می‌باشد که به زودی پس از پایان دوره به ایران بازمی‌گردد و به جمع گروه آموزشی بینایی سنجی خواهد پیوست.

وب دا: از موفقیت های گروه بینایی سنجی در طی سالهای فعالیت این گروه بفرمایید ؟

گروه آموزشی بینایی سنجی یکی از گروه های آموزشی مصوب دانشکده علوم پیراپزشکی و توانبخشی است. کلینیک های تخصصی و بالینی گروه در ساختمان جامع توانبخشی واقع در خیابان پرستار مستقر است که شامل کلینیک رفرکشن، ویژن تراپی (تمرینات بینایی)، لنزهای تماسی، کلینیک کم بینایان، معاینه کودکان، دید دو چشمی، تست های الکتروفیزیولوژی و کلینیک پریمتری (میدان بینایی) می باشد. اعضای گروه و دانشجویان ارشد و دکتری روزانه در این کلینیک ها مشغول آموزش بالینی، انجام کارآموزی و معایته بیماران هستند.قسمت اداری گروه و اتاق اساتید در محل پردیس دانشگاه، مجتمع آموزشی شهید دکتر خوارزمی مستقر است.

سه نفر از اساتید اعضای گروه عضو بورد یا عضو هیات ممتحنه و ارزشیابی رشته بینایی سنجی در وزارت بهداشت هستند که نظر اعضای بورد معمولا برای تاسیس رشته بینایی سنجی و یا تایید ادامه رشته در هر مقطع و در هر دانشگاهی مهم است.

تعدادی از اساتید گروه موفق به کسب رتبه اول تا سوم در جشنواره بین المللی رازی در سه سال گذشته شده اند. تعداد مقالات علمی گروه در دو سال گذشته بیش از 30 مقاله بوده که در مجلات معتبر با نمایه بالا به چاپ رسیده است. میانگین H Index گروه با شاخص عددی و اعتبار علمی گروه که بر مبنای تعداد مقالات پر استناد است حدود 22 می‌باشد که بالاترین آن 34 است.

همچنین مجله علوم پیراپزشکی و توانبخشی با مدیر مسئول و دبیر علمی آقای دکتر عباس عظیمی و آقای دکتر هادی استادی مقدم از اعضای گروه آموزشی بینایی سنجی منتشر می شود که مقالات این مجله علاوه بر موضوعات اپتومتری در زمینه فیزیوتراپی، گفتار درمانی، شنوایی شناسی، کاردرمانی، علوم آزمایشگاهی و رادیولوژی می‌باشد.این مجله در بسیاری از پایگاه های معتبر نمایه است و در آینده نزدیک در اسکاپوس نمایه خواهد شد.

علاوه بر این، مرکز تحقیقات عیوب انکساری چشم به ریاست آقای دکتر هادی استادی مقدم،  استاد اپتومتری از گروه آموزشی بینایی سنجی می‌باشد این مرکز علاوه بر طرح های تحقیقاتی مستقل در طرح های پژوهشی مشترک با اعضای گروه بینایی سنجی و سایر گروه های آموزشی دانشکده پیراپزشکی فعالیت دارد

همکاری بسیار خوب بین گروه آموزشی بینایی سنجی با بخش چشم بیمارستان خاتم الانبیا در حوزه آموزشی و پژوهشی وجود دارد همچنین در انجام طرح های تحقیقاتی در زمینه های مختلف بینایی با اعضا گروه چشم مشارکت دارد.

وب دا: در خصوص همکاری گروه آموزشی بینایی سنجی با سایر گروه‌های آموزشی بینایی سنجی داخل کشور و دانشگاه های خارج از کشور توضیحاتی را بفرمایید ؟

گروه آموزشی بینایی سنجی مشهد مقالات و طرح های پژوهشی مشترک با اساتید گروه های آموزشی اپتومتری دانشگاه های علوم پزشکی زاهدان، شهید بهشتی، ایران و مازندران و همچنین مقالات و طرح های پژوهشی مشترک با اساتید دانشگاه های خارج کشور مثل دانشگاه کوئیزلند استرالیا در زمینه موضوعات مختلف اپتومتری دارد.

از موفقیت های دیگر گروه آموزشی و اعضای گروه، شرکت اساتید گروه در کنگره ها و همایش های بین المللی خارج از کشور و ارائه مقاله، سخنرانی و پوستر بطور مرتب می‌باشد و به این ترتیب همه‌ی اعضای گروه از نظر علمی، آموزشی و پژوهشی به روز می‌باشند.

خوشبختانه بعضی از اعضای گروه موفق به چاپ کتاب در موضوعات مختلف اپتومتری شده اند همچنین در زمینه اختراعات بعضی از اساتید موفق به اختراع در زمینه ساخت لنزهای تماسی و سایر دستگاه ها شده اند.

وب دا: آیا در حوزه روابط بین الملل این گروه آموزشی فعالیت دارد ، توضیحاتی بفرمایید؟

بله ، در بخش بین الملل در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی، گروه آموزشی بینایی سنجی از کشورهای همسایه دانشجو پذیرش داشته است و در حال حاضر گروه آمادگی دارد در تمام مقاطع دانشجو بین الملل بپذیرد، علاوه بر این دوره های کوتاه مدت 3 و 6 ماهه برای دانشجویان خارجی در سایت education.iran تعریف و بارگذاری شده است. گذراندن این دوره ها منجر به ارائه گواهی برای دانشجویان خارجی می‌شود.

وب دا: در خصوص سایر حوزه های خدمت رسانی گروه بینایی سنجی توضیحاتی بفرمایید؟

این گروه همکاری بسیار خوب با سازمان بهزیستی کشور در زمینه غربالگری تنبلی چشم و سایر اختلالات چشمی هر ساله دارد و به این وسیله در پیشگیری به موقع تنبلی چشم در کودکان گروه آموزشی بینایی سنجی خدمت رسانی خوبی دارد علاوه براین در حوزه درمانی نیز طبق قوانین و مقررات وزارت بهداشت وظایف اپتومتریست ها عبارت است از تشخیص و اصلاح عیوب انکساری چشم (نزدیک بینی، دوربینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی)، تجویز و ساخت عینک طبی، تجویز لنزهای تماسی، تجویز عینک های تلسکوپی برای کم بینایان، تشخیص و درمان انحرافات غیر فلجی چشم، تشخیص و درمان تنبلی چشم و تمرینات لازم برای درمان تنبلی و انحرافات چشم، مشاوره و راهنمایی مردم در سلامت و مراقبت و بهداشت چشم در ادارات، سازمان ها و کارخانجات است که گروه علاوه بر خدمات آموزشی به دانشجویان  در قسمت بالینی خدمات فوق را به مجاورین و زائرین محترم در مجتمع توان بخشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد واقع در خیابان پرستار با تعرفه های دولتی ازائه می دهد.

با توجه به اینکه طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO) رشته بینایی سنجی یکی از رشته های مراقبت اولیه بهداشت و سلامت چشم است  و در بیشتر کشور های دنیا، کسانیکه مشکل بینایی دارند ابتدا به همکاران اپتومتریست مراجعه می‌کنند، در صورتیکه مشکل در حوزه کاری اپتومتریست ها باشد آنرا انجام می دهند و در صورتیکه بیماری چشمی داشته و یا نیاز به دارو و درمان و جراحی باشد به همکاران محترم چشم پزشک ارجاع داده میشوند.

وب دا: اگر به عنوان نکته پایانی موضوعی مد نظر است بفرمایید.

از آنجاییکه بیش از 80 تا 90درصد اختلالات چشمی، که منجر به کم بینایی و نابینایی می شود قابل پیشگیری است، از همه آحاد مردم در همه سنین درخواست می‌شود که در معاینات دوره ای و غربالگری مراجعه نمایند تا مشکل بینایی به موقع تشخیص داده و درمان شود. به عنوان مثال تنبلی چشم که در کودکان شیوع زیاد و بین 2 تا  4درصد در همه جوامع از جمله ایران وجود دارد که اگر در سنین کودکی بین 3 تا 6 سال تشخیص داده شود قابل درمان است ولی بعد از سنین 8 یا 9 سالگی درمان آن مشکل می‌شود و یا اینکه در افراد مسن که احتمال ایجاد  آب مروارید، آب سیاه و بیماری های شبکیه و قرنیه وجود دارد اگر بموقع درمان و جراحی شود فرد دید طبیعی و سلامت چشم را به دست می‌آورد.

در نتیجه از والدین درخواست میشود برای جلوگیری از تنبلی چشم و سایر مشکلات چشمی کودکان خود ، در طرح غربالگری سازمان بهزیستی شرکت نمایند تا در صورت مشکوک بودن کودک به تنبلی چشم و یا سایر بیماری های چشمی به موقع برای درمان و پیشگیری به همکاران بینایی سنج و متخصصین محترم چشم پزشک ارجاع داده شوند .