کاهش فعالیت بدنی، ریسک ابتلا به آلزایمر را افزایش می دهد

عضو هیأت علمی گروه مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: آلزایمر بیماری شناختی است که با کاهش حافظه همراه بوده و افرادی که فعالیت بدنی کمتری دارند، ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر در آنها بیشتر خواهد بود.

دکتر علی شعیبی به مناسب روز جهانی بیماری آلزایمر در گفتگو  با وبدا، بیماری آلزایمررا یکی از شایعترین علل بیماری دمانس یا زوال عقل دانست و گفت: زوال عقل زمانی به کار می رود که بیمار، در یک یا چند حیطه از فعالیت ها و قوای شناختی، از قبیل حافظه، توجه، تمرکز، قدرت دیداری- فضایی و مواردی از این قبیل دچار اختلال عملکرد می گردد و شایع ترین علت زوال عقل یا دمانس همان چیزی است، که بیماری آلزایمر نامیده می شود.

وی افزود: بر طبق پیش بینی های انجام شده هم اکنون حدود 50 میلیون نفر در تمام دنیا مبتلا به بیماری دمانس هستند و 70 تا 80 درصد از کل بیماران مبتلا به دمانس را بیماران مبتلا به آلزایمر تشکیل می دهند، لذا با توجه به اینکه جمعیت تمام جهان در حال پیر شدن هستند،  پیش بینی شده است در سال 2050 میلادی، تعداد بیماران مبتلا به آلزایمر از 50 میلیون نفر به حدود 131 تا 132 میلیون نفر خواهد رسید که افزایش چشمگیری است.

دکتر شعیبی در ادامه خبر داد: طبق منابع معتبر منتشر شده ، مشاهده شده که هرچند در کشورهای پیشرفته بیماری آلزایمر در سالهای اخیر افزایش شیوع چشمگیری نداشته است، اما این بیماری در کشورهای درحال توسعه که ایران هم جزء آنها محسوب می شود، در حال افزایش شیوع است و بر همین اساس باید گروه های بهداشتی و درمانی کشور آمادگی لازم را  داشته باشند و همچنین مردم بایستی اطلاعات بیشتری درباره بیماری آلزایمر داشته باشند.

عضو هیأت علمی گروه مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی مشهد همچنین با بیان اینکه بیماری دمانس و بیماری آلزایمر یک معظل جهانی به حساب می آید افزود: در ایران نیز به تازگی مقالات ارزشمندی درباره آلزایمر منتشر شده است این مقالات نشان می دهند حدود 3/2 درصد از ایرانی هایی که بین سنین 67 تا 78 قرار دارند، به بیماری آلزایمر مبتلا هستند و همچنین سالانه از هر 100 هزار نفر به طور میانگین  19 زن و 9 مرد به بیماری آلزایمر مبتلا می شوند، که متأسفانه تعداد قابل توجهی است.

وی هزینه های سنگین درمان این بیماری را طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی یادآور شد و گفت: در حال حاضر در تمام دنیا سالانه حدود 818 میلیارد دلار صرف هزینه های درمانی و نیز برنامه های مرتبط با بیماری آلزایمر می شود و طبق مطالعات محدود انجام شده، پیش بینی میشود به ازای هر بیمار مبتلا به آلزایمر در ایران  سالانه در موارد خفیف بیماری حدود 434 دلار، در موارد متوسط 1313 دلار و در موارد شدید ابتلا، حدود 2480 دلار هزینه بر جامعه، خانواده و سیستم بهداشتی و درمانی ایران هزینه وارد می آید، بنابراین بیماری آلزایمر توجه ویژه ای را می طلبد.

دکتر شعیبی در خصوص سیر کلی پیشرونده بیماری آلزایمر هم گفت: بیماری آلزایمر در شکل تیپیک و مشخص خود دمانسی است که علامت اصلی شناختی آن در ابتدا مشکل حافظه است و از بین انواع حافظه، حافظه اخیر و وقایعی که در طی چند ساعت تا چند روز اخیر رخ داده است بیشتر از همه آسیب می بینند، مخصوصا در مراحل اولیه، بیمار اتفاقات قدیمی را به خوبی به یاد خواهد داشت، اما به عنوان مثال نمی تواند به یاد بیاورد که دیروز چه غذایی خورده است، یا اینکه نمی تواند به یاد آورد که وسایل را در کجا قرار داده است، یعنی فرد قادر به یادآوری اتفاقات اخیر زندگی نخواهد بود، بنابراین بیماری آلزایمر با یک فراموش کاری کوچک مربوط به وقایع اخیر شروع می شود . به تدریج بیماری پیشرفت کرده و شدت بیشتری پیدا می کند، با پیشرفت بیماری سایر حیطه های شناختی بیمار نیز ممکن است درگیر شوند. مثلا بیمار ممکن است مسیرها را گم کند، اتاق های خانه را با هم اشتباه بگیرد و حتی به تدریج با پیشرفت بیشتر بیماری فرد، قادر به شناسایی افراد نخواهد بود و این عدم شناخت بیشتر از افرادی که با آنها ارتباط و تماسی نداشته، شروع و به تدریج به نزدیکان و اطرافیان فرد گسترش می یابد.

عضو هیأت علمی گروه مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی مشهد ، در ادامه به علائم رفتاری این بیماری اشاره کرد و افزود: معمولا در مراحل اولیه، خفیف و میانی بیماری آلزایمر از نظر رفتاری، بیمار خیلی مشکل خاصی نخواهد داشت، بنابراین ممکن است سایر افرادی که خیلی در تماس نزدیک با بیمار نیستند، متوجه بیماری فرد نشوند اما هنگامی که بیماری وارد مراحل پیشرفته شود به تدریج اختلالات رفتاری شروع می شود و با پیشرفت بیماری، علائم حرکتی مثل مشکل در راه رفتن، بی اختیاری ادراری و بی اختیاری مدفوع برای بیمار به وجود می آیند.

وی همچنین با اشاره به اینکه، ریسک فاکتورهای ابتلا به بیماری آلزایمر به دو دسته ریسک فاکتورهای غیرقابل تغییر و قابل تغییر تقسیم می شوند افزود: ریسک فاکتورهای غیر قابل تغییر سن بالا، وجود برخی ژن ها، و جنسیت هستند. این بیماری در خانم ها شایع تر از آقایان است. اهمیت ریسک فاکتورهای قابل تغییر آنست که  می توان با دستکاری آنها ، شانس ابتلا به بیماری آلزایمر را در افراد کمتر کرد.

دکتر شعیبی با اشاره به مطالعات گسترده ای که درباره ریسک ابتلا به بیماری آلزایمرصورت گرفته است، بیان داشت، بیش از 200 مورد فاکتورهای خطر ابتلا وجود دارد اما بر اساس یک مقاله معتبر منتشر شده در ژورنال لنست (که یکی از معتبرترین ژورنال های علوم پزشکی به شمار می رود) 12 گروه فاکتورهای خطر اصلی که می توانیم تا حدودی آنها را تغییر دهیم برای ابتلا به بیماری آلزایمر وجود دارد و یکی از 12 فاکتور خطر اصلی ابتلا به بیماری آلزایمر میزان سطح تحصیلات و مطالعه پایین افراد است، یعنی هر چه میزان مطالعه افراد در دوران کودکی و نوجوانی بیشتر باشد، میزان ابتلا به بیماری آلزایمر در آنها کاهش می یابد.

وی اضافه کرد: فشار خون بالا از دیگر عوامل خطر است. باید دقت کرد که فشار خون بالا و دیابت نه تنها می توانند با آسیب عروق مغز و ایجاد سکته های ریز یا بزرگ در مغز  باعث ایجاد دمانس عروقی شوند بلکه همزمان می توانند باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر با مکانیسم غیر عروقی گردند. بنابراین دیده شده است که فشار خون بالا جدا  از این که سکته مغزی را ایجاد می کند، ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر را نیز افزایش می دهد. همچنین به بیمارانی که شنوایی کمتری دارند، توصیه شده است که برای درمان کاهش شنوایی خود اقدام کنند چرا که، در دراز مدت افرادی که شنوایی پایینی دارند ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر در آنها افزایش می یابد. همچنین مصرف سیگار و الکل، چاقی شکمی و افسردگی از دیگر عوامل خطر محسوب می شوند. نکته مهم آنست  که با درمان افسردگی می توان ریسک ابتلا به آلزایمر را کاهش داد.

دکتر شعیبی از ریسک فاکتورهای مهم دیگر ابتلا به بیماری آلزایمر را که زیاد به آن تأکید می شود، فعالیت فیزیکی کم یا سبک زندگی نشسته ذکر کرد و افزود: توصیه شده است فعالیت فیزیکی ورزشی حتما در برنامه زندگی روزانه افراد گنجانده شود. برخی از ما به اشتباه تصور می کنیم که از صبح تا شب در حال فعالیت و کار کردن هستیم، این فعالیت ها، ورزش مناسب محسوب نمی شوند. باید در یک زمان مشخص و جدا از فعالیت های روزمره، به صورت تفریحی به فعالیت ورزشی به ویژه به انجام ورزش های هوازی پرداخت. ضمن اینکه بیماری دیابت یک ریسک فاکتور عمده برای بیماری به شمار می رود، همانطور که گفته شد، علاوه بر اینکه دیابت ریسک سکته مغزی و مشکلات عروقی مغزی را زیاد می کند، می تواند ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش دهد لذا بیماران مبتلا به دیابت باید به طور دقیق بیماری خود را بررسی و کنترل کنند.

وی افراد درونگرا و افرادی که در خانه می مانند و تعاملات اجتماعی کمتری با اطرافیان و مردم دارند را جزء گروه پر خطری اعلام کرد، که در آینده ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر در آنها افزایش خواهد یافت، بنابراین کسانی که تعاملات و مراودات اجتماعی خوبی دارند، احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر در آنها کمتر است، از دیگر ریسک فاکتورهای ابتلا به بیماری آلزایمر ضربه به سر است. بویژه ضربه های متوالی به سر که در برخی مشاغل و فعالیت های ورزشی رخ می دهد خطرناک تر می باشد. در مجموع برخی افراد که در معرض ضربات مکرر سر قرار دارند ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر در آنها افزایش می یابد.

عضو هیأت علمی گروه مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی مشهد یکی از ریسک فاکتورهای جدیدا مشخص شده ابتلا به بیماری آلزایمر را آلودگی هوا بر شمرد و در ادامه افزود: نشان داده شده است که آلودگی هوا یکی از عوامل خطر ابتلا به بیماری آلزایمر محسوب می شود که از معایب زندگی شهرنشینی در شهرهای دچار آلودگی هوا به شمار می آید. علاوه بر 12 فاکتور اصلی خطر ابتلا به بیماری آلزایمر، مشکلات خواب و رژیم تغذیه نامناسب نیز در ابتلا افراد به بیماری آلزایمر دخیل هستند.

وی همچنین گفت: دیده شده که کم یا زیاد خوابیدن، خٌر خٌر کردن در خواب  و مشکلات تنفس در خواب و همچنین خیلی ازبیماریها و مشکلات دیگری که مربوط به خواب است، در دراز مدت منجر به افزایش خطر ابتلا افراد به بیماری آلزایمر می شوند.

دکتر شعیبی درباره تغذیه مناسب در پیشگیری از بیماری آلزایمر بیان داشت، رژیم تغذیه ای سالم و مملو از میوه جات، سبزیجات و غذاهای دریایی یا همان رژیم مدیترانه ای نسبت به رژیم هایی که فست فود و چربی های اشباع شده و پروتئین های خیلی زیاد دارند، احتمال ابتلا به آلزایمر را کاهش می دهند.