افزایش ظرفیت تشخیصی و توسعه‌ای در آزمایشگاه بیمارستان امام رضا(ع)

عضو هیات علمی گروه ميكروب و ويروس شناسي دانشگاه علوم پزشکی مشهد و مسئول آزمايشگاه بيمارستان امام رضا(ع) ضمن اشاره به ارائه‌ی خدمات تشخیصی در حوزه های میکروب شناسی و ویروس شناسی در این مرکز گفت: هم اکنون به روز ترین تجهیزات آزمایشگاهی در آزمايشگاه میکروب شناسی و ویروس شناسی  بيمارستان امام رضا(ع) موجود است.

 دکتر هادی فارسیانی در گفتگو با وبدا، راه اندازی واحد ميكروب شناسي در بیمارستان امام رضا(ع) را همزمان با تأسيس این بيمارستان عنوان کرد و افزود: آزمايشگاه میکروب شناسی بيمارستان امام رضا(ع) يكي از مراكز قديمي بيمارستان به شمار مي رود و بخش ویروس شناسی این واحد نیز همزمان با ایام کرونا کار خود را آغاز کرد و در حال حاضر آزمايشگاه میکروب شناسی بيمارستان امام رضا(ع)  4 عضو هيأت علمي دارد که شامل حضور بنده  به عنوان مسئول آزمايشگاه و  سایر همکاران از جمله؛  دكتر کیارش  قزويني، دكتر سامان سليمان پور، دكتر مسعود يوسفي و دكتر سعید عامل  می باشد.

عضو هیات علمی گروه ميكروب و ويروس شناسي دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد؛ علاوه بر آزمايشگاه ميكروب شناسي، آزمايشگاه ويروس شناسي نیز با همت اعضاي هيأت علمي؛ به ويژه زحمات جناب آقای دكتر عامل همزمان با شیوع اپيدمي كوويد 19 فعاليت خود را آغاز كرده است و به گفته ایشان آزمایشگاه میکروب شناسی  نقش بسيار مهمي در تشخيص زود هنگام و درست بيماري های عفونی در شهر مشهد و ساير شهرهاي استان خراسان رضوي داشته است.

وی تصریح کرد: آزمايشگاه ویروس شناسی که به عنوان آزمايشگاه مرجع كوويد 19 در استان خراسان رضوي محسوب مي شود با کمک  مسئولين دانشگاه و به ويژه معاونت درمان راه اندازی گردیده و در طول حدود 5 سالي كه از تأسيس اين آزمايشگاه مي گذرد علاوه بر تشخيص كوويد 19 ساير تشخيص هاي ويروسي هم در آن انجام مي شود.

دکتر فارسیاني تأکید کرد: در آزمایشگاه ویروس شناسی بیمارستان تشخيص مولكولي باکتری عامل  سل  نیز انجام مي شود و در صورت مساعدت بیمارستان جهت تهیه کیت های پروسه هاس تشخیصی  مرتبط با ساير ويروس ها از جمله ويروس های  هپاتيت، هرپس سیمپلکس و ساير ويروس هاي مهم نيز راه اندازي خواهد شد، اما در حال حاضر تست تشخيصي كوويد 19 به طور كامل انجام مي شود و به عنوان آزمايشگاه رفرانس در شهر مشهد مطرح است. علاوه براین  از جهت راهنمايي و كمك به تجهيز و راه اندازي آزمايشگاه های تشخیصی كوويد 19 در سطح استان چه در بخش دولتي و چه در بخش خصوصي آزمايشگاه بيمارستان امام رضا(ع) نقش بسيار زيادي دارد.

وی اضافه کرد: بخش ميكروب شناسي آزمايشگاه كه قديمي است، طي 20 سال اخير رشد و پيشرفت هاي زيادي كرده و دستگاه های آن به روزتر و تجهيزات پيشرفته تري از جمله سيستم اتومات كشت خون به آن اضافه شده است و استفاده از این دستگاه سرعت و دقت تشخیص موارد سپتی سمی را به میزان زیادی افزایش داده است.

مسئول آزمايشگاه میکروب شناسی و ویروس شناسی بيمارستان امام رضا(ع) با اشاره به اینکه دستگاه مجهز ديگر سیستم اتومات تشخیص و آنتی بیوگرام  فونيكس است افزود: این دستگاه موجب افزایش حساسیت تشخیص بخصوص براي باكتري هايي كه در روش سنتي قابل تشخيص نيستند میگردد. علاوه بر این با تجهیز آزمایشگاه میکروب شناسی به سیستم اتومات فونیکس،  از ابتدای سال 1403 آنتی بیوگرام کامل مبتنی بر MIC را نیز به روش های معمول آزمایشگاه میکروب شناسی اضافه گردید. دکتر فارسیاني تصریح کرد: تقریبا روزانه 150 نمونه بالینی به  آزمایشگاه میکروب شناسی  ارسال می شود. ایشان در ادامه گفت:  در آزمایشگاه میکروب شناسی  7 پرسنل رسمی و 6 پرسنل به صورت طرحی در حال خدمت هستند.

 وی با بیان اینکه آزمایشگاه فوق دارای دو بخش می باشد افزود: بخش عمومی که تشخیص باکتری های  هوازی معمول از جمله شیگلا، سالمونلا ، سودوموناس ، اسینتوباکتر و ... در آن انجام می شوند و همچنین تشخیص عفونت های بی هوازی (مثل عفونت های بعد از انجام عمل جراحی) از سال 1380 به بعد نیز در این بخش آزمایشگاه میکروب شناسی بیمارستان انجام میگردد. اما بخش دوم این آزمایشگاه بخس سل می باشد که تست های تشخیصی مرتبط با بیماری سل در آن انجام میگیرد.

عضو هیات علمی گروه ميكروب و ويروس شناسي دانشگاه علوم پزشکی مشهد در ادامه با بیان اینکه چالش اصلی موجود در بخش آزمایشگاه، مشکل فضای فیزیکی و کمبود منابع مالی برای تهیه دستگاه ها و کیت های تشخیصی بروز است، افزود: ما نیاز به کمک بیمارستان برای خرید دستگاه ها داریم چون بیمارستان امام رضا(ع) مهمترین بیمارستان شرق کشور است و لذا تمام بخش های آن باید مجهزترین و به روزترین  تجهیزات را داشته باشند و تمام مسئولین حوزه بهداشت و درمان دانشگاه و بیمارستان کمک کنند تا آنچه که از گذشته به ارث رسیده و تلاش های گذشتگان بوده و ما هم که دانشجوی گذشتگان بودیم گامی هر چند کوچک در بهبودی شرایط برداریم و با تجهیزات بهتر بتوانیم به بیماران و همکاران در بخش های  بالینی کمک کنیم

دکتر فارسیانی همچنین با اشاره به اینکه عفونت های بیمارستانی از جمله عفونت های مهم  و یکی از علت مرگ و میربیماران به شمار می رود، افزود: از آنجا که تقریبا 95درصد عفونت های بیمارستانی را باکتری های تشکیل می دهند، بخش میکروب شناسی نقش بسیار مهمی در کنترل عفونت بیمارستانی و تشخیص سریع عفونت بیمارستانی دارد. علاوه بر این آزمایشگاه میکروب شناسی نقش مهمی نیز در مصرف منطقی آنتی بیوتیک دارد؛ به طوریکه  درجلسات کنترل عفونت و مصرف منطقی آنتی بیوتیک کارشناس آزمایشگاه میکروب شناسی وعضو هیأت علمی آزمایشگاه عضو ثابت هستند.

وی اضافه کرد: در واقع آزمایشگاه میکروب شناسی با ارائه آمار عفونت ها و میزان مقاومت آنتی بیوتیگی در بخش های مختلف بیمارستان به کنترل و پایش عفونت های بیمارستانی کمک میکنند.  نقش مهم دیگر آزمایشگاه میکروب شناسی کمک به کاهش مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها می باشد. چون امروزه یکی از هرینه های عمده بیمارستان آنتی بیوتیک ها هستند که با مصرف منطقی میتوان این هزینه را کاهش داد. آزمایشگاه میکروب شناسی با پایش دوره ایی مقاومت آنتی بیوتیکی در بخش های مختلف بیمارستان نقش مهمی در این موضوع دارد.

عضو هیات علمی گروه ميكروب و ويروس شناسي دانشگاه علوم پزشکی مشهد همچنین گفت: خوشبختانه با کمک مسئولین بیمارستان در بخش نیروی انسانی مشکلی نداریم که استفاده از نیروهای طرحی خیلی به ما کمک کرده به طوریکه بخشی از فعالیت های این آزمایشگاه را نیروهای طرحی برعهده دارند، اما نیروهای رسمی با سابقه هم کمک بسزایی در انجام فعالیت ها به ما کرده اند..

دکتر فارسیانی تاکید کرد: پتانسیل بخش آزمایشگاه میکروب شناسی بسیار بالا است و با توجه به وجود نیروهای متبحر اگر این بخش تجهیز شود می توانیم در تشخیص سریع بیماری ها، ترخیص سریع و نیز کاهش هزینه های بیمارستان کمک بسزایی کنیم. دکتر عامل و  دکتر یوسفی در بخش ویروس شناسی بیمارستان فعالیت می کنند و همکاران باکتری شناسی دکتر قزوینی، دکتر  سلیمان پور و بنده در بخش سل و میکروب شناسی فعالیت می کنیم، البته ما یک گروه و در کنار هم هستیم و با توجه به تخصصی که وجود دارد همکاران در این دو بخش میکروب  شناسی و ویروس شناسی به صورت تخصصی فعال هستند به همین دلیل از نظر نیروی انسانی مشکلی نداریم .

مسئول آزمايشگاه بيمارستان امام رضا(ع) افزود: بخش دیگر آزمایشگاه میکروب شناسی، آزمایشگاه سل است که به صورت اختصاصی فرآیند تشخیصی بیماری های سل و جذام را انجام می دهد؛ این دو بیماری از قدیم جزء بیماری های مهم محسوب می شوند و اکنون نیز با توجه به شیوع نسبتا بالایی که باکتری عامل بیماری سل و نیز میزان مرگ و میر بالایی دارد تشخیص باکتری های عامل آن  و نیز بیماری جذام اهمیت بسیار زیادی دارند.

وی یادآور شد؛ سالانه چندین نمونه مشکوک به باکتری جذام داریم که تشخیص داده می شود. اما سل اهمیت خیلی زیادی دارد و سالانه حدود 10 میلیون نفر در کل دنیا مبتلا می شوند و 2 میلیون نفر از آنها بر اثر بیماری سل فوت می کنند که بعد از HIV و مالاریا سومین عامل مهم بیماری عفونی است و باعث مرگ و میر می شود. استان خراسان رضوی نیز جزء 3 استان اول از نظر میزان شیوع و بروز عفونت سل است، بنابراین بسیار مهم است آزمایشگاه هایی مثل آزمایشگاه امام رضا(ع) توانایی تشخیص به موقع را داشته باشد.

دکتر فارسیانی با بیان اینکه آزمایشگاه سل مجزا از بخش عمومی میکروب شناسی است و یک ساختمان مجزا برای آن وجود دارد، افزود: این آزمایشگاه هم تشخیص سنتی عامل بیماری سل مثل کشت و هم روش های جدید و نوین مثل پی سی آر را برای تشخیص  باکتری عامل بیماری سل را انجام می دهد و تنها موردی که در بیمارستان امام رضا(ع) انجام نمی شود آنتی بیوگرام است، در همین ارتباط ما یک آزمایشگاه سل شرق کشور در بیمارستان شریعتی داریم که یکی از همکاران میکروب شناس ما رئیس بخش هستند و مواردی که نیاز باشد که آنتی بیوگرام باکتری سل برای آن انجام شود و متخصص بالینی شک به مقاومت آنتی بیوتیکی کند در این صورت نمونه به آزمایشگاه رفرانس سل بیمارستان شریعتی ارسال می شود.

وی با بیان اینکه بطور میانگین روزانه 20 تا 30 نمونه های تنفسی مختلف کشت داده می شود افزود: مهمترین مشکل بخش سل فرسودگی تجهیزات می باشد و لازم است توجه ویژه ایی به این بخش شود. در واقع بخشی از آزمایشگاه میکروب شناسی  که نیاز فوری به توجه و خرید تجهیزات بروز دارد بخش سل می باشد. لذا از مسئولین بیمارستان تقاضای همیاری در این زمینه را دارم.

دکتر فارسیانی در ادامه گفت: در بخش میکروب شناسی فعالیت های پژوهشی نیز انجام می شود به طوریکه آزمایشگاه نقش بسیار پر رنگی از نظر تأمین نمونه های باکتری برای پایان نامه های دانشجویان دارد، اما بیشتر تحقیقات در مرکز تحقیقات علوم پایه دانشگاه انجام می شود.

عضو هیات علمی گروه ميكروب و ويروس شناسي دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: همچنین بخش میکروب شناسی آزمایشگاه در حوزه آموزش بسیار فعال است. به نحوی که نقش بسیار مهمی در برگزاری دوره های کارورزی و کارآموزی  دانشجویان ارشد میکروب شناسی، PhD  میکروب شناسی ، رزیدنت های پاتولوژی و دانشجویان علوم آزمایشگاهی دارد و لذا به طور کلی باید گفت؛ عمده فعالیت های این آزمایشگاه، درمانی است. با این حال  در کنار آن فعالیت های آموزشی و پژوهشی را نیز انجام می دهد.

دکتر فارسیانی یادآور شد: طبق آخرین برآوردی که اداره امور آزمایشگاه ها داشته است، سال گذشته آزمایشگاه میکروب شناسی بیمارستان امام رضا(ع) بالاترین نمره را در ارزیابی این اداره کسب کرده و جا دارد این موفقیت را به همه همکاران به ویژه کارمندان بخش میکروب شناسی که عمده فعالیت ها به عهده آنها است تبریک عرض کنم.

 وی افزود: آزمایشگاه میکروب شناسی بیمارستان امام رضا جزء مدرن ترین  و با کیفیت ترین آزمایشگاه  میکروب شناسی در سطح استان خراسان رضوی است که این مهم مدیون فعالیت همه همکاران و اعضای هیأت علمی و به ویژه کارمندان بخش است که دلسوزانه و مجدانه فعالیت می کنند. چشم انداز آینده این آزمایشگاه، گسترش تست های تشخیصی از جمله تست های تشخیصی مولکولی باکتری شناسی و ویروس شناسی است . موضوع مهم دیگر  تکمیل  و به روز سازی تست های تشخیصی بخش سل است.

مسئول آزمايشگاه بيمارستان امام رضا(ع) ضمن تقدیر و تشکر از مسئولین بیمارستان امام رضا(ع) بابت حمایت همیشگی آنها، بیان کرد: تمام تلاشمان این است تا که بهترین شرایط را برای خدمت به بیماران فراهم کنیم و خدمات مورد نیاز بیماران را به سرعت ارائه داده و پاسخ آزمایش ها را هم در کوتاه ترین زمان اعلام نماییم.