گفتگو وب دا با استاد دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد
- بازدید: 240
دکتر عباس حیدری، عضو هیات علمی و استاد تمام گروه پرستاری(داخلی جراحی) دانشکده پرستاری و مامایی، از جمله اساتید باسابقه دانشگاه علوم پزشکی مشهد است که قریب به سه دهه فعالیت های آموزشی، پژوهشی و مدیریتی وی، در بخش های مختلف دانشگاه، کارنامه درخشانی از خدمات ارزشمند این استاد پیشکسوت را پیش روی جامعه دانشگاهی قرار داده است. " طرح پژوهشی تجارب زیستی والدین با موضوع مراقبت از کودکان دچار اختلالات متابولیسم آمینواسید " که به تدوین یک برنامه مراقبتی برای این کودکان بیمار منتج شد، از جمله طرح های تحقیقاتی است که با نظارت دکتر عباس حیدری و همراهی تیم پژوهشی دانشکده پرستاری و مامایی به نتایج کاربردی مفیدی رسید.
دکتر عباس حیدری در گفتگو با وبدا فرایند اجرای این طرح و نتایج آن را اینچنین بیان می کند: " یکی از پروژه های تحقیقاتی قابل توجه در حوزه کودکان، که به تدوین برنامه ای کاربردی پیرامون مراقبت از کودکان با اختلالات متابولیسم آمینواسید منتج شد، طرح پژوهشی تجارب زیستی والدین با موضوع مراقبت از کودکان با اختلالات متابولیسم آمینواسید بود. این طرح تحقیقاتی در قالب رساله‌ی دکترای تخصصی رشته پرستاری و در طی 2 تا 3 سال با هدایت و همکاری خانم شیردل زاده، دانشجوی دکترا و خانم دکتر رمضانی از اساتید گروه پرستاری کودکان و سایر همکاران همراه در این طرح انجام شد.
نکته‌ی مهم در این طرح، تاکید ما بر تجربه زیستِ والدین در مراقبت از کودکان مبتلا به یکی از انواع اختلالات اسید آمینه بود و در این راستا رویکرد پژوهشی پدیدار شناسی اتخاذ شد که تاکید آن بر تجارب زیستی افراد و بعد از آن کشف معنایی این تجارب است. عمده تحقیقات ما در حوزه علوم پزشکی مبتنی بر رویکرد تحقیقات کمّی است که عمداً با پارادایم و فلسفه پوزیتیویسم و مبتنی بر روش های کمّی انجام می شوند؛ یعنی اعداد و ارقام و اندازه گیری ها و تکرار ارزش است در حالیکه در رویکرد پژوهشی کیفی، تاکید ما بجای اعداد و ارقام و اندازه گیری ها و کمّی کردن داده ها بر معنای تجارب و بررسی کیفی پدیده هاست؛ رویکردی که در حوزه علوم پزشکی می تواند بسیار کمک کننده باشد در شناسایی پدیده ها و شناخت معانی که افراد، مددجوها و پرستاران ما یا بقیه اعضای تیم درمان می توانند به پدیده های اطرافشان با تجاربی که کسب می کنند، بدهند و این کسب معنا در واقع ما را به سمت کشف کردن ، ساختن و پردازش داده ها و اطلاعاتی می برد که می تواند در نهایت به سمت خلق تئوری و یا ایجاد دانش جدید کمک کند.
دکتر حیدری با بیان اینکه هر کدام از ما در زندگی روزمره و در تجارب زندگی ، می توانیم معنای مختلفی از آنچه که با آن مواجه می شویم، داشته باشیم با ذکر مثالی می افزاید: " وقتی که ما صحبت از معنا می کنیم ممکن هست یک فردی که دچار درد و یک ناراحتی هست، آنها را به عنوان فرضا یک تنبیه و یا عذابی که ناشی از شاید یکسری کوتاهی ها و قصورهای خودش است، معنا کند و بگوید من درد می کشم و این عذاب و یا نتیجه اعمال من است و فرد دیگری در همان زمان ممکن است بر اساس پس زمینه ذهنی خود و شرایط زندگیش این بیماری را یک فرصت خوب و یا یک موقعیت بداند که به طور مثال می تواند گناهانش پاک کند و خیلی چیزهای دیگر.... همچنین در حوزه سلامت باروری یا بحث زنان، خیلی از بانوان ممکن است به پدیده منوپوز(یائسگی) یک نگاه خوب داشته باشند و آن را پاکی ترجمه و معنا کنند. در مقابل این نگاه ممکن است بعضی ها این را بیماری یا شرایط یک حرکت به سوی پیرشدن معنا کنند، بنابراین ما در رویکرد های کیفی دنبال معنایی هستیم که آدم ها به تجارب خود میدهند و در متون مرتبط با تحقیقات کیفی این جمله به تکرار مطرح می شود که واقعیت ها از دید هر فرد متفاوت تفسیر و ترجمه می شود و ما دنبال این هستیم که با کشف این معنا که حاصل تجربیات اطراف آنهاست، بتوانیم کمک شان کنیم به ویژه در حوزه سلامت تا مسیر ارتقاء و مسیر حرکت به سمت سلامت را بهتر طی کنند.
تعداد زیادی از کودکان دچار یکی از انواع اختلالات اسید آمینه هستند؛ صرف نظر از اینکه چه تشخیص هایی برای این کودکان است و یا چه مشکلاتی دارند. در حوزه پرستاری علاوه بر بیمار، شخص یا اشخاصی که از او مراقبت می کنند هم برای ما مهم هستند؛ غفلتی که شاید ما در خیلی از موارد و به ویژه در بیماری های مزمن داریم این است که توجه مان بیشتر روی خود بیمار است و از کسی که از این بیمار مراقبت می کند غفلت می کنیم. در این ارتباط بیماری های متعددی وجود دارد؛ از جمله همین بیماری اختلال متابولیسم اسید آمینه که در پروژه فوق به آن پرداختیم.
افرادی که دچار اختلال متابولیسم اسید آمینه هستند، معمولاً در مراحل اولیه ممکن است برخی تشخیص داده نشوند و بعد از مدتی این تشخیص حاصل شود و والدینی که فکر می کردند یک کودک سالم و نرمال دارند، مواجهه با تشخیص بیماری کودکشان آنها را دچار چالش میکند و بعد از آن شاید شرایط جدیدی در زندگیشان ایجاد بشود و این ذهنیت که باید از یک بیمار و کودکی که دچار بیماری هست و شاید به راحتی هم درمان نشود مراقبت کنند. بطور کلی این کودکان خیلی وقت ها دچار مشکلات رشد و تکامل می شوند و در آینده دچار مشکلات متعددی خواهند بود و زندگی این پدر و مادر دچار گرفتاری و مراقبت از این کودک خواهد شد و این در حالی است که معمولا ما به خانواده توجه نمی کنیم؛ اما در حوزه پرستاری ما خیلی تاکید می کنیم که هم مددجو و هم خانواده مورد توجه قرار بگیرند.
تلاش ما در تحقیق مذکور این بود که تجارب خانواده ها را، در مراقبت از کودکانشان بررسی کنیم و معنایی که آنها به این مراقبت می دهند را کشف کنیم. در این طرح با 11 مادر و پدری که عمدتا درگیر مراقبت از این کودکان بودند، مصاحبه های عمیق کیفی انجام شد و این مصاحبه ها به روش تحلیل کیفی مورد تفسیر و تحلیل قرار گرفت که کار بسیار سنگینی بود و نهایتا معانی که این پدر و مادر ها به این تجارب داده بودند استخراج شد. بطور مثال خیلی از پدر و مادرها واقعا سردرگمی را در مراقبت از کودکانشان درک کرده بودند؛ به این معنا که اولا در مرحله تشخیص، چالش های زیادی داشتند تا اینکه بالاخره برای کودکشان تشخیص داده شد و بعد نحوه مراقبت از کودکشان را با توجه به این بیماری طولانی مدت، ابهام داشتند و نمی دانستند با کودکشان چه کاری باید کنند؛ چطور باید از آنها مراقبت کنند؛ چطور داروهایشان را بدهند؛ چه موقع به پزشک شان مراجعه کنند و خیلی از موارد دیگری که ما طی این تحقیق به آن دست پیدا کردیم.
این استاد دانشگاه در خصوص نتایج طرح نیز اظهار می کند:" بعد از اینکه تجربه این والدین بررسی شد، برای اینکه پوشش بیشتری را در این پژوهش داشته باشیم؛ تحقیقاتی را که در سایر کشورها و توسط محققین دیگری؛ چه در داخل و چه در خارج از کشور انجام شده بود، مورد بررسی قرار دادیم و در مجموع سرجمع کرده و داده های اولیه را برای تدوین یک برنامه مراقبتی استخراج کردیم. در ادامه با همکاری افراد مختلف در تیم درمان، شامل" پزشکان غدد، پزشکان حوزه کودکان و غدد کودکان، پرستاران و افرادی که در حوزه بازتوانی با این کودکان کار می کنند یک برنامه مراقبتی تدوین شد و این برنامه در اختیار تیم درمان عمدتا در بیمارستان اکبر قرار گرفته و برای والدینی که درگیر این کودکان هستند، بتوانند خدمات بهتری ارائه بدهند.
