فرزندآوری و تشویق به زایمان طبیعی مهمترین دغدغه های حرفه ای من است

دکتر صدیقه آیتی، استاد پیشکسوت گروه زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد و پزشک نمونه استانی، که از سه سال گذشته، به جرگه‌ی بازنشستگان معزز کشور پیوسته، یکی از چهره های تلاشگر و حاذق در حوزه های آموزش و درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد است که به دلیل عملکردی موفق؛ بویژه در بحث فرزندآوری پس از سزارین، تشویق مادران باردار به انجام زایمان طبیعی و پیشگیری از سقط جنین، طی سال جاری (1403) به عنوان پزشک نمونه بیمارستان قائم (عج) معرفی و مورد تقدیر قرار گرفت. این استاد پیشکسوت دانشگاه، علاوه بر خدمات درمانی، در حوزه پژوهش نیز ده ها مقاله را به زبان های فارسی و انگلیسی و با کمک رزیدنت ها و همکاران خود منتشر نموده است. در ادامه، شرح گفتگوی پایگاه خبری وبدا با دکتر صدیقه آیتی پزشک نمونه استان را می خوانید:

وب دا: با سپاس از حضور شما در این مصاحبه، لطفا در مورد فرایند تحصیل خود و فعالیت های شغلی تان در طی سال های گذشته توضیحاتی مختصر بفرمایید؟

من دوران تحصیل در مدرسه را در شهرستان بیرجند گذراندم و با توجه به علاقه ای که به رشته پزشکی داشتم و البته حمایت خانواده که زمینه ساز و حامی من و سایر برادرانم برای تحصیل در این رشته بودند، وارد رشته پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد شدم، سال 1370 تحصیل در مقطع عمومی پزشکی به پایان رسید و من برای طی کردن دوره طرح به دانشگاه علوم پزشکی بیرجند رفتم.  مقطع تخصصم را نیز در همین دانشگاه سپری کردم و پس از گذراندن دوره طرح تخصص به عنوان عضو هیأت علمی شروع به کار کردم. برای ادامه‌ی دوران فعالیت خود به دانشگاه علوم پزشکی مشهد آمدم و اوایل سال های خدمت چند سال را در بیمارستان شهید هاشمی نژاد و سپس در بیمارستان های قائم (عج)، امام رضا(ع) و ام البنین (س) و البته عمده فعالیت خود را در بیمارستان قائم(عج) گذراندم.

وب دا: نقش حمایتی همسر و فرزندان را در پیشرفت و موفقیت خود چطور ارزیابی میکنید؟

من صاحب سه فرزند هستم که دو فرزندم رشته پزشکی و یکی از فرزندانم تحصیلات حوزوی دارد. همسرم مهندس مکانیک است و با توجه به اینکه اکثر متخصصین زنان و زایمان تقریبا به صورت شبانه روز مشغول امور بیماران هستند، لذا همراهی و حمایت همسرم، در تمام دوران زندگی مشترک بسیار خوب بوده و این همراهی کمک کرده تا من بتوانم به وضعیت فرزندان و امورات زندگی رسیدگی کنم و همینطور بتوانم پاسخگوی بیماران خود باشم.

وب دا: با توجه به چالش های رشته پزشکی، چگونه آن را مدیریت کردید که تداخلی در زندگی شخصی شما نداشته باشد؟

بخشی از ساعات کاری من در دانشگاه، صرف امور آموزشی و پژوهشی می شود که بسیار زمان بر است و همچنین در امور درمانی در تمام دوران خدمتم، همیشه در هر ساعتی از شبانه روز توانستم با قبول مسئولیت به لطف خدا پاسخگوی بیماران باشم.

همان طور که پیش تر بیان شد، رشته زنان و زایمان رشته ای است که به صورت شبانه روزی در خدمت بیماران هستیم و چنانچه فردی بتواند زمان و برنامه های زندگی خود را مدیریت کند، می تواند در این رشته موفق باشد و برای مدیریت صحیح و فعالیت در این رشته نیاز است تا سایر اعضای خانواده به ویژه همسر نقشی حمایت کننده داشته باشد.

وب دا: در دوران بازنشستگی چه می کنید؟

من بیشتر اوقات خود را در دانشگاه و بر بالین بیماران سپری کردم و اکنون که حدود سه سال است، بازنشسته شده ام به سایر فعالیت ها و علائق خود می پردازم و علاوه بر اینکه بیشتر در حوزه رشته تخصصی خود فعالیت می کنم، در اوقات فراغت به مطالعه و شرکت در کلاس های علوم قرآنی می پردازم، که خوشبختانه در بسیاری از مراحل زندگی برایم راهگشا، مفید و کمک کننده بوده است. همچنین با توجه اینکه فرزندانم، ازدواج کرده اند و تا حدودی نیاز به کمک من دارند ترجیح دادم کمی زودتر بازنشسته شوم و بیشتر به امور خانواده رسیدگی کنم.

وب دا: به عنوان پزشک نمونه استانی بیمارستان قائم (عج)، اولین ویژگی یک پزشک موفق را چه می دانید؟

یکی از مسائلی بسیار مهم در حیطه پزشکی، رعایت اخلاق پزشکی و رعایت حقوق بیماران است. ما باید این موضوع را در نظر داشته باشیم که بیماران مستأصل هستند و در نهایت نیاز به پزشک مراجعه می کنند. متأسفانه در جوامع فعلی تا حدودی مسائل اخلاقی زیر سئوال رفته و بیشتر پزشکان شاید به فکر حقوق خود باشند تا حقوق بیمار، اما در این میان دعای خیر بیماران برای ما بسیار کمک کننده است. بدون شک یکی از موضوعاتی که ما را در این رشته پا برجا نگه داشته است دعای خیر بیماران است.

وب دا: در مورد فعالیت های پژوهشی و آموزشی و درمانی سال های خدمت خود توضیحاتی را ارائه بفرمایید؟

 به لطف خدا  بیش از 30 سال در خدمت دانشجویان استاژر، انترن و رزیدنت بوده ام. همچنین ده ها مقاله به زبان های فارسی و انگلیسی با کمک رزیدنت ها و همکاران در این حوزه منتشر کرده ایم که بسیار وقت گیر است و نیاز به عشق و علاقه فراوان دارد. همانطور که عنوان شد، بیشتر زمان خدمتم در حوزه درمان بیماران سپری شده و در زمینه فرزندآوری، پیشگیری از سقط جنین و همچنین زایمان پس از سزارین فعالیت های گسترده ای دارم.

وب دا: شاخه های فعالیت خود را در حوزه زنان و زایمان که به آن علاقمند هستید بفرمایید؟

یکی از شاخه هایی که من در رشته زنان بیشتر فعالیت داشتم و حتی رزیدنت ها را نیز به سمت آن تشویق می کردم این است، که بتوانند انتخاب اولیه را برای زایمان، زایمان طبیعی در نظر بگیرند. از دوران رزیدنتی و نیز در طی سال های خدمتم، در حوزه واژینال افتر سزارین یعنی مادرانی که سزارین شده اند و تمایل به بارداری مجدد دارند، فعالیت دارم که خوشبختانه در این زمینه نیز موفق بوده ام.

طبق توصیه های ارزشمند مقام معظم رهبری و چالش هایی که در موضوع فرزندآوری و کاهش جمعیت کشور ایران ایجاد شده است، زایمان طبیعی و زایمان بعد از سزارین باعث شده که بسیاری از مادران به فرزندآوری تشویق شوند. بنابراین یکی از شاخه های فعالیت های رشته زنان که به آن نیز علاقمند هستم فرزندآوری است و فعالیت های گسترده ای در این زمینه دارم و شاید بتوان گفت، که در شرایط فعلی با همه بیمارانی که به ما مراجعه می کنند در مورد افزایش تعداد فرزندان حتما صحبت می کنیم ؛ چرا که خیلی از بیماران ما با توجه به تبلیغات سوءی که در نظام های قبلی با شعار " فرزند کمتر زندگی بهتر" پیش می روند و بنابراین با معظل کاهش جمعیت روبرو هستیم .

یکی دیگر از شاخه های کاری من در زمینه جلوگیری از سقط جنین است و خوشحالم که می توانم جان یک انسان زنده را نجات دهم و به لطف خدا در این زمینه نیز خیلی موفق بوده ام و امیدوارم بتوانیم بیش از پیش فعالیت های ارزشمندی داشته باشیم، چرا که مشکل کاهش جمعیت و سالمندی کشور ما را در چند سال آینده با معظلات عدیده ای روبرو خواهد کرد.

وب دا: چه پیامی برای دانشجویانی دارید که قرار است در آینده در جایگاه شما قرار دارند؟

یک مسأله خیلی مهم این است، دانشجو از زمانی که وارد دانشگاه می شود در واقع از همان سال های اولیه به فکر مادیات است و متأسفانه مسائل مادی در جامعه طرف دار زیادی دارد، در صورتی که اگر ما اساتید بتوانیم با برخوردهای مناسب خود دانشجویان را به سمتی سوق دهیم که موضوعات معنوی، وجدانی و شرایط بیمار را در نظر بگیریم و به آنها اهمیت دهیم، به طور ناخودآگاه مسائل مادی نیز متعاقب آن در زندگی ما وارد خواهند شد و در نتیجه حتما موفقیت دانشجویان را در پی خواهد داشت.

 درباره وجه اضافی که متأسفانه پزشکان به عنوان زیرمیزی دریافت می کنند، باید بگویم که پزشکان از این راه ممکن است پول بیشتری کسب کنند، اما باید آگاه باشیم که به چه میزان می تواند در زندگی ما برکت داشته باشد؟! لذا چنانچه دانشجویان تعهد اخلاقی و وجدان کاری را داشته باشند قطعا جزء افرادی  قرار می گیرند که در جامعه از رفاه خوبی برخوردار خواهند بود؛ اما به شرط اینکه ما رفاه را تنها در افزایش میزان مادیاتی که کسب می کنیم در نظر نگیریم. مهم آن رزق و روزی است که وارد زندگی افراد می شود. در بسیاری مواقع، ممکن است آنچه را بدست می آوریم رزق ما نباشد، بنابراین رزق معنوی بسیار مهم است و امیدوارم دانشجویان جدید به این نکته مهم توجه داشته باشند.

وب دا: درباره فرزند آوری چه توصیه هایی برای جوانان دارید؟

مسأله ای که امروزه بسیار مطرح است، موضوع فرزندآوری است که به دلیل تبلیغات سوء فرزندآوری کمتر شد، اما طبق مطالعات جامعه شناسی خانواده هایی که صاحب فرزندان بیشتری هستند اصولا کمتر با مسائل تربیتی به چالش برخورد می کنند. بیشترین انرژی را یک خانواده برای فرزند اول می گذارد.

ضمن اینکه برای تربیت فرزندان، باید ما والدین خود را تربیت کنیم، چرا که فرزند از والدین خود الگوبرداری می کند. طبق اعتقاد قدیم که گفته میشد؛ اگر دختری را می خواهی انتخاب کنی، مادر او را ببین و دقیقا دختران پای خود را در جای پای مادر قرار می دهند و رفتارهای والدین است که فرزند را تربیت می کند، بنابراین والدین نباید ترس از تربیت فرزند بیشتر را داشته باشند.

متخصصین حوزه تربیت فرزند عقیده دارند، که از فرزند سوم به بعد تربیت فرزندان راحت تر است چرا که فرزندان، رفتارهای روحی روانی خود را به یکدگیر منتقل می کنند. یکی از مشکلات فرزند کمتر، در خانواده ها همبازی است. والدین باید به دنبال همبازی مناسب برای فرزند خود باشند. اما خانواده ای که فرزندان بیشتری دارند فرزندان با یکدیگر بازی می کنند و از نظر روحی یکدیگر را  تأمین می کنند. تک فرزندی باعث خودخواهی کودک می شود اما وقتی تعداد فرزندان زیاد باشد آنچه که دارند رابا یکدیگر تقسیم می کنند که می تواند در زندگی آینده او نیز تأثیر بگذارد.

فرزندانی که در خانواده های پرجمعیت بزرگ شده اند دارای سازگاری بیشتری هستند و بنابراین احتمال اینکه یک خانواده منسجم داشته باشند بیشتر است و شاید بتوان گفت یکی از دلایل افزایش آمار طلاق در جامعه می تواند همین موضوع باشد.

برخی والدین به دلیل هزینه های فرزندآوری از اقدام آن جلوگیری می کنند، اما طبق آیه قرآن خداوند وعده داده است که از ترس روزی، فرزندان خود را نکشید. بنابراین فرزندان با خود روزی به همراه می آورند که در بیماران این موضوع مشهود است و بیان می کنند با تولد فرزندشان وضعیت اقتصادی آنها بهبود پیدا کرده است، بنابراین چنانچه از ترس هزینه های داشتن فرزند بیشتر فرزندآوری نداشته باشیم ظلمی است که در حق فرزندان خود می کنیم.

وب دا: در دوران 30 سال خدمت یکی از شیرین ترین و تلخ ترین خاطرات خود را بفرمایید؟

در دوران پزشکی خیلی از اتفاقات رخ می دهد که ممکن است جزء خاطرات تلخ و شیرین قرار گیرند. شایع ترین علت مرگ مادر خونریزی زایمان است که جزء خاطرات ما قرار می گیرد و اگر ما گروه درمان آماده باشیم منجر به رقم خوردن اتفافات خوبی می شود.

یکی از خاطرات شیرین من در دوره طرح، مربوط به مادری بود که در حالی به بیمارستان منتقل شد که تنها جفتش باقی مانده بود و ما با همکاری خیلی به موقع و خوب گروه احیاء، توانستیم بیمار را مجددا به زندگی بازگردانیم. من در کلاس ها و دوران طبابت برای دانشجویان همیشه بر این موضوع تأکید داشتم که پزشکان ما فرآیند درمان را به گونه ای مدیریت کنند که مانع از خونریزی زایمان شوند؛ چرا که با مرگ یک مادر، مرگ یک خانواده رخ می دهد و متأسفانه این ضایعه ممکن است فرزندان را به راه های دیگر منحرف نماید.

یکی از مواردی که ما را در رشته پزشکی زنده و پویا نگه داشته، مسائل علمی است. با توجه به اینکه من سه سال است که بازنشسته شدم اما تا حدی که بتوانم در کلاس هایی که در دانشگاه تشکیل می شود؛ از جمله کلاس هاس آنکولوژی و پریناتولوژی شرکت می کنم و خیلی از مباحث آن بهره مند می شوم تا بلکه بتوانم با تجربیاتی که دارم برای دیگران مفید باشم و در واقع ما هیچ گاه فارغ التحصیل نمی شویم، و مصداق بیت " زگهواره تا گور دانش بجوی " ما دائم التحصیل هستیم و از اینکه همچنان بعد از بازنشستگی به دنبال علم آموزی هستم برایم لذت بخش است.

وبدا: ضمن تشکر از شما برای حضور در این مصاحبه، سخن پایانی خود را بفرمایید؟

در پایان ضمن آرزوی سلامتی برای تمام دانشجویان، خانواده ام و نیز فرزندانم که از نعمت وجود مادر در بسیاری مواقع محروم بودند؛ اما به لطف الهی آنها نیز همین مسیر را انتخاب کردند و همچنین آرزو می کنم خداوند به همسرم عمر با عزت عطا کند، که در تمام مراحل سخت زندگی حامی من بود.