اولین اقدام در مورد سوختگیِ سطح چشم با مواد شیمیایی، شستن سریع چشم با دسترس ترین مایع غیر سمی است

استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: اولین و مهمترین اقدام در رابطه با فردی که دچار سوختگی سطح چشم با مواد شیمیایی شده، شستن سریع چشم در اولین زمان ممکن و با در دسترس‌ترین مایع غیرسمی اعم از آب، سرم و... است.

دکتر جواد صادقی در گفتگو با وبدا، اظهار کرد: یکی از موارد شایعی که اغلب در بخش اورژانس چشم پزشکی بیمارستان خاتم الانبیاء (ص) با آن مواجه هستیم، بیمارانی هستند که در محیط‌های خانگی یا در محیط کار دچار سوختگی با مواد اسیدی یا قلیایی در ناحیه چشم می‌شوند.

وی ادامه داد: در واقع موادی که PH اسیدی یا قلیایی بالایی دارند، زمانی که به سطح چشم می‌رسند باعث تخریب ساختارهای سطح چشم می‌شوند و باعث لیز شدن پروتئین‌ها و کلاژن‌ها و موادی که در ساختار جدار چشم هستند، می‌شوند و همچنین سلول‌های بنیادی سطح چشم را از بین می‌برند و عملاً شرایطی را ایجاد می‌کنند که ساختار سطح چشم دچار آسیب می‌شوند، از طرفی چون سلول های بنیادی سطح چشم آسیب دیده اند، ترمیم ضایعات با تاخیر انجام میشود و عوارض بینایی جبران ناپذیری را به جا می گذارد.

فلوشیپ قرنیه و بیماری های خارج چشمی در خصوص مواد شیمیایی ایجاد کننده این سوختگی ها نیز گفت: مواد مختلفی در این رابطه وجود دارد که باعث ایجاد آسیب می‌شوند، از جمله موادی که در محیط منزل استفاده می‌شود مثل: سفید کننده‌ها، مواد لوله بازکن و موادی که برای جرم گیری استفاده می‌شود، این‌ مواد PH اسیدی یا قلیایی دارند و سبب آسیب به چشم می‌شوند. همچنین در محیط‌های کشاورزی خیلی از کودهای شیمیایی ترکیبات آمونیاک دارند و می‌توانند باعث ایجاد آسیب چشمی شوند. در محیط‌های کاری نیز موادی که حاوی آهک هستند مثل گچ و سیمان، می توانند آسیب زننده باشند، چون آهک به علت PH قلیایی خیلی بالایی که دارد به شدت آسیب زننده است، همین طور گچ و سیمان که در واقع PH قلیایی دارند و اگر داخل چشم بریزند آسیب ایجاد می‌کنند.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد توجه به نکات مراقبتی در خصوص کودکان را نیز خاطرنشان کرد و گفت: ماده دیگری که متاسفانه بارها کودکان را دچار آسیب کرده و معمولا در عموم منازل وجود دارد، پودرهای موبر هستند؛ موادی که ممکن است کودکان از سر کنجکاوی آنها را باز کنند و هنگام باز شدن به صورت و چشم های کودک بپاشد و چون در ساخت پودر موبر از آهک استفاده می‌شود، عملاً سوختگی‌های شیمیایی و قلیایی بسیار شدیدی در سطح چشم ایجاد می‌کند که می‌تواند بینایی فرد را دچار اشکال کند. متاسفانه هر چند ماه یکبار با کودکی که دچار سوختگی چشم با پودر موبر شده مواجه هستیم و متاسفانه بخش قابل توجهی از این‌ها حداقل یک چشمشان را از دست می‌دهند و این باعث می‌شود که کامل داخل چشم از بین برود .

وی در همین ارتباط اضافه کرد: یکی از نکاتی که افراد باید توجه کنند تا دچار این مسائل نشوند، رعایت اصول ایمنی در منازل و محیط کار است؛ اولاً اینکه مواد اسیدی و قلیایی در دسترس بچه‌ها قرار نگیرد و پودرهای موبر جایی نباشد که بتوانند آنها را بردارند. در محیط‌های کار افرادی که با این مواد در ارتباط هستند حتماً از عینک‌های محافظ استفاده کنند و اصول ایمنی کار را رعایت کنند تا دچار آسیب نشوند.

دکتر صادقی در عین حال گفت: علیرغم رعایت همه این‌ نکات ایمنی چنانچه آسیب چشمی رخ داد، اولین و مهمترین اقدام برای فردی که دچار سوختگی سطح چشم شده، شستن سریع چشم در اولین زمان ممکن است و بلافاصله باید شستشوی سطح چشم با در دسترس‌ترین مایع غیر سمی اعم از آب یا سرم انجام شود. حتی ممکن است این‌ها هم در دسترس نباشند، مثلا شما در طبیعت هستید و اسید باتری ماشین داخل چشم دوستتان می پاشد، در این وضعیت حتی اگر نوشابه هم همراهتان است، می توانید آن را بریزید داخل چشم فرد، چون قطعا آسیب نوشابه از اسید سولفوریک کمتر خواهد بود.

وی در تکمیل این سخن افزود: در چنین مواقعی باید بلافاصله در دسترس‌ترین مایع غیر سمی را بکار بگیریم و حداقل هم ۲۰ دقیقه شستشو ادامه یابد تا اینکه بیمار به یک مرکز چشم پزشکی برسد. اقدامی که برای چنین افرادی در اورژانس چشم انجام می شود این است که PH  لایه اشکی اندازه گیری شده و بر اساس آن تصمیم می گیریم که درمان ادامه پیدا کند یا خیر... اما نکته مهم در این اتفاق، همان اقدام ساده‌ی شستن سریع چشم دچار سوختگی با مواد شیمیایی است و انجام به موقع همین اقدام ساده می‌تواند گاهی از آسیب های جدی و حتی نابینایی فرد جلوگیری کند.