اجرای طرح تحقیقاتی " احصاء رصد آسیب های اجتماعی و تعیین کننده های آن "، با تمرکز بر 5 آسیب اجتماعی

دبیر مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد، با اشاره به انجام طرح تحقیقاتی" احصاء رصد آسیب‌های اجتماعی و تعیین کننده‌های آن " توسط این مرکز گفت: نتایج این طرح در خصوص 5 آسیب منتخب شامل؛ اعتیاد، همسرآزاری، خودکشی، کودک آزاری و طلاق تدوین و در اختیار سازمان بهزیستی خراسان رضوی جهت اتخاذ تدابیر پیشگیرانه‌ی مرتبط با آسیب های فوق، قرار گرفت.

دکتر سحر محمدنبی زاده، دکترای آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت در گفتگو با وبدا با بیان اینکه " طرح احصاء رصد آسیب‌های اجتماعی و تعیین کننده‌های آن " به درخواست سازمان بهزیستی استان خراسان رضوی انجام شد افزود: پس از مذاکرات صورت گرفته و جلساتی که با سازمان بهزیستی استان داشتیم، مرکز ما موفق شد این طرح را بپذیرد و به عنوان مجری اجرای این طرح برای استان خراسان رضوی نماینده گردد.

وی در خصوص اهداف اجرای این طرح گفت: با توجه به افزایش میزان و تنوع برخی از آسیب‌های اجتماعی در کشور و کاهش دامنه سنی آسیب‌های اجتماعی، چنین طرح‌ها و گزارش‌هایی به سیاستگزاران، تصمیم‌گیران و مجریان برنامه‌های اجتماعی در کشور کمک میکند تا به شناخت دقیقتری از وضعیت موجود و روند مسائل و مشکلات اجتماعی در کشور رسیده و ضمن اولویت‌بندی در خدمات و برنامه‌ها، نتایج برنامه‌ها و مداخلات را ارزیابی نمایند. هدف اصلی ما از اجرای این طرح چهار هدف کلی بود؛ احصاء آسیب های الویت‌دار، تعیین مولفه‌های محافظ و خطر آسیب‌های اجتماعی در مرکز استان خراسان رضوی، تعیین اهمیت، گستردگی و شدت مولفه‌های محافظ و خطر این آسیب ها و در نهایت ترسیم شبکه‌های علی-همبستگی بین مولفه های خطر و محافظ آسیب‌های اجتماعی.

دکتر نبی زاده در خصوص فرایند انجام این کار افزود: آنچه در قالب طرح احصاء آسیب های اجتماعی انجام شد، به صورت یک کار کیفی بود و ما سه مرحله در انجام این طرح داشتیم؛ اولین مرحله، مصاحبه‌ای بود که با گروه‌هایی که اصطلاحا به آنها " مطلعین " می‌گوییم انجام شد. گروه مطلعین جهت انجام مصاحبه عمیق كساني بودند كه از اوضاع و احوال اجتماعي به طريقي آگاه هستند؛ اين افراد يا خودشان به طور مستقيم شاهد رويدادهاي اجتماعي، سياسي و فرهنگي بوده و يا مستقيماً در خصوص اين رويدادها شنيده اند که در این رابطه ۱۵ مصاحبه عمیق ۱ تا ۲ ساعته با این افراد داشتیم از جمله نمایندگانی از دانشگاه‌ها، گروه‌های مددکاری اجتماعی، نیروی انتظامی، سازمان بهزیستی، مراکز بهداشت و استانداری.

 وی اضافه کرد: هدف ما از مصاحبه با این افراد، شناسایی آسیب‌های اولویت‌دار در سطح استان و عوامل موثر در گسترش آن ها بود، که با توجه به این مصاحبه ها و مذاکرات صورت گرفته با همکاران طرح ما پنج آسیب اجتماعی را جهت بررسی انتخاب کردیم؛ اعم از اعتیاد، همسرآزاری، خودکشی، کودک آزاری و طلاق. سپس با دعوت از صاحب نظران و کارشناسان متخصص در امر این پنج آسیب اجتماعی نقطه نظراتشان را مورد بحث و بررسی قرار دادیم.

دبیر مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد، ضمن قدردانی از زحمات رئیس مرکز "دکتر ورمقانی" در اجرای این طرح و مساعدت رییس دانشکده بهداشت و نیز تلاش های اعضای هیات علمی همکار در طرح، گفت: ما ۵ جلسه ۳ تا ۵ ساعته با حضور صاحب نظران و کارشناسان متخصص برگزار کردیم و در این جلسات ۵ آسیبی که گفته شد را با حضور نمایندگانی از سازمان‌ها و ارگان‌های مرتبط با هر یک از 5 آسیب اجتماعی منتخب بررسی کردیم.

 در مجموع، این ۵ جلسه به ما راهکارهای پیشگیری از این آسیب‌ها و عوامل خطر و محافظ این آسیب‌ها را ارائه کرد و ما در نهایت یک جلسه 8 ساعته به صورت دلفی با ۲۰ نفر از خبرگان حوزه آسیب های اجتماعی برگزار کردیم و با جمع‌بندی نقطه نظرات و پیشنهادات ایشان توانستیم گزارش نهایی را تهیه و به سازمان بهزیستی ارسال کنیم تا بتواند در امر پیشگیری و شناسایی این آسیب‌ها و تصمیم‌گیری در جهت کاهش آن کمک کننده باشد.

دبیر مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد، اضافه کرد: مشابه این طرح در سطح ملی در مراکز سایر استان‌ها نیز انجام پذیرفته و به سازمان بهزیستی کشور ارسال شد تا اینکه بتوانند در رابطه با پیشگیری از این آسیب‌ها کمک بگیرند.

وی در ادامه با اشاره به تاریخچه‌ی مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد، گفت: دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مشهد در راستای تحقق رسالت خود در تأمین، حفظ و ارتقاء سلامت و پاسخ‌دهی به مطالبات و نیازهای جامعه اقدام به تاسیس مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت نمود. در همین راستا با پیگیری دانشگاه و همت موسسین  مرکز در سال 1395، با تاسیس مرکز موافقت اصولی به عمل آمد. و پس از آن در سال ۱۴۰۱ به همت اعضای مرکز و به ویژه ریاست پیشین مرکز جناب اقای دکتر نجف‌پور، توانست موافقت قطعی خود را به دست بیاورد. این مرکز که در حال حاضر در محل پژوهشگاه جامع سلامت دانشگاه فردوسی مشهد قرار دارد، در حال حاضر ۵۱ عضو هیئت علمی و غیر هیئت علمی دارد که به شکل فعال با مرکز ما همکاری دارند و بیشتر این اعضاء اعضای هیئت علمی دانشکده بهداشت هستند. طبق آخرین ارزشیابی مراکز تحقیقاتی دانشگاه‌های علوم پزشکی سطح کشور مرکز ما توانست در بین ۱۱۴ مرکز تحقیقات کمتر از ۱۰ سال رتبه یازدهم را به دست بیاورد. همچنین در سال جاری، مرکز با توجه به فعالیت‌های پژوهشی به ویژه در امر چاپ مقالات پژوهشی با افیلیشن مرکز، توانست گرنت خوبی را جهت انجام طرح های پژوهشی به خود اختصاص دهد.

همچنین از سال ۲۰۱۷ تاکنون حدود 705 مقاله چاپ شده با افیلیشن مرکز را داشته‌ایم که حدود ۲۱۰ مقاله با همکاری بین المللی به چاپ رسیده و حدود ۱۰۰ طرح پژوهشی مصوب یا در دست داوری می‌باشد. ضمن اینکه طی سال‌های اخیر کارگاه‌های آموزشی مختلف را برگزار کرده ایم و قراردادها و تفاهم نامه‌های مختلفی را جهت همکاری‌های آموزشی و پژوهشی با سایر مراکز تحقیقاتی، دانشگاه ها و سازمان ها و ارگان‌های ذیربط داشته‌ایم.

دبیر مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد، در پایان خاطر نشان کرد: مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر برسلامت، یک مرکز پژوهشی وابسته به دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد است که تلاش دارد با انجام و ترویج پژوهش های بنیادی و کاربردی بر اساس نیاز و تلاش در جهت افزایش دانش و آگاهی متخصصین و همچنین ارتباط با موسسات آموزشی و پژوهشی داخل و خارج از کشور به ارتقاء نظام سلامت و عوامل اجتماعی موثر بر سلامت کمک نماید. این مرکز تلاش دارد محیطی فراهم نماید که اعضای هیأت علمی و فراگیران ضمن تبادل اطلاعات مستمر بر دانش و آگاهی خود، در جهت ارتقاء نظام سلامت و سلامت عمومی جامعه مشارکت نماید.