گفتگو با عضو هیات علمی جوان؛بخش قابل توجهی از پیشرفت های کشور، در گرو ارتباط موثر و سازنده‌ی دانشگاه و صنعت است

دکتر مهدی حاتمی پور، متولد 1360 در مشهد، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و استادیار پژوهشی دانشکده داروسازی، یکی از چهره های فعال در حوزه پژوهش های کاربردی است که در فرایند همکاری های مختلف با همکاران و اساتید گروه شیمی دارویی این دانشکده، آثار تحقیقاتی متعددی را از مرحله دانش به تولید محصول و فراورده های دارویی رسانده است و با توجه به ارتباط طولانی مدت این استاد جوان با عرصه صنعت و تجارب ارزشمندی که از این تعامل کسب نموده بر این نکته تاکید دارد که؛  بخش قابل توجهی از پیشرفت های کشور، در گرو ارتباط موثر و سازنده‌ی دانشگاه و صنعت است... پایگاه خبری وبدا در راستای انجام مصاحبه و آشنایی بیشتر با اساتید جوان هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، گفتگویی با دکتر مهدی حاتمی پور داشته که شرح آن را در ادامه می خوانید:  

وبدا: ضمن سپاس از حضور شما در این گفتگو، لطفا خود را معرفی و توضیحاتی در خصوص سوابق تحصیلی تان عنوان بفرمایید؟

دکتر مهدی حاتمی‌پور هستم، متولد اسفند ۱۳۶۰ در یکی از روستاهای شهر مشهد، دوره تحصیل در مدرسه را در مشهد گذراندم و با توجه به علاقه زیادی که به رشته شیمی داشتم، در دانشگاه هم ترجیح دادم در رشته شیمی محض تحصیل کنم و پس از اخذ مدرک کارشناسی برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در رشته شیمی آلی به دانشگاه رفسنجان -کرمان رفتم و این دوره هم در سال 1389 به پایان رسید. اما در سال 1393 مجددا تحصیل در رشته شیمی دارویی مقطع دکترا را در دانشکده داروسازی مشهد آغاز کردم و پس از پایان مقطع دکترا به عنوان عضو هیات علمی مشغول به کار شدم.

وبدا: در فاصله زمانی  سالهای 1389 تا 1393 مشغول به چه فعالیت هایی بودید؟

"از سال 1389، فعالیت حرفه‌ای خود را در صنعت داروسازی آغاز کردم. این فعالیت‌ها که ریشه در دانش و تجربیات کسب شده در دانشکده داروسازی داشت، ابتدا با همکاری گروه فارماکوگنوزی این دانشکده شکل گرفت. سپس، با پیوستن به شرکت اکسیرنانو سینا و همکاری با دکتر جعفری، یکی از اساتید برجسته دانشکده داروسازی مشهد، در حوزه فرمولاسیون‌های دارویی نانو مقیاس، تجربیات ارزشمندی اندوختم. توسعه محصولات نوآورانه‌ای همچون سینا دوکسوزوم، سینا آمفولیش، سینا کورکومین، سینالیو و یک واکسن جدید، از جمله دستاوردهای این همکاری بود. این دوره 12 ساله، فرصتی بی‌نظیر برای کسب تجربه عملی در صنعت نانو دارو فراهم آورد. از سال 1393 تا 1400، ضمن ادامه فعالیت‌های صنعتی، به تحصیل در دوره دکتری پرداختم. از سال 1400 تاکنون نیز افتخار خدمت به عنوان عضو هیئت علمی پژوهشی گروه شیمی دارویی دانشکده داروسازی را دارم."

وبدا: علاقه کاری شما در چه حوزه هایی است و چه دستاوردهایی در راستای پرداختن به این علاقه حاصل شده است؟

علاقه اصلی من به حوزه آنالیز مواد، چه از منظر ساختار و چه از نظر شناسایی ترکیبات، معطوف است. این علاقه از زمان همکاری با گروه فارماکوگنوزی و شرکت اکسیرنانو سینا در زمینه توسعه نانو داروها، شکل جدی‌تری به خود گرفت. طی یک دهه فعالیت مستمر در صنعت، تجربیات ارزشمندی در زمینه آنالیز مواد و شناسایی ترکیبات به دست آوردم. در حال حاضر، با تمرکز بر توسعه کیت‌های آزمایشگاهی مبتنی بر فناوری مولکولار ایمپرینتینگ پلیمر (MIP)، به دنبال ارائه روش‌های نوین و دقیق برای آنالیز ترکیبات دارویی هستم. این روش‌ها امکان تعیین دقیق مقدار داروها، ردیابی آن‌ها در خون و مایعات بیولوژیک و سایر مطالعات مرتبط را فراهم می‌آورند. علاوه بر این، همکاری نزدیک با صنایع مختلف، از جمله داروسازی، غذا و شیمی، از دیگر علاقه‌مندی‌های من است. هدفم ایجاد ارتباط موثر بین دانش آکادمیک و نیازهای صنعتی در حوزه آنالیز مواد است

وبدا: از نگاه شما اهمیت و ضرورت ارتباط صنعت و دانشگاه تا چه حد است ؟

اهمیت ارتباط تنگاتنگ دانشگاه و صنعت بر هیچ‌کس پوشیده نیست. موفقیت‌های چشمگیر بسیاری از کشورها در حوزه‌های مختلف، حاصل همین تعامل سازنده است. با این حال، در کشور ما علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته، دانشگاه‌ها هنوز نتوانسته‌اند به‌طور کامل به سمت صنعتی شدن حرکت کنند و بیشتر بر تولید محتوای علمی متمرکز مانده‌اند. ضرورت دارد تا با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و حمایت از فعالیت‌های مشترک دانشگاهیان و صنعت‌گران، فاصله میان دانشگاه و صنعت را کاهش داده و از ظرفیت‌های بالقوه این ارتباط برای توسعه کشور بهره‌مند شویم.

وبدا: اگر بخواهید از نگاه شخصی این موضوع را آسیب شناسی کنید فکر می‌کنید دلیل این عدم ارتباط مطلوب چیست؟

واقعیت آن است که بخش قابل توجهی از آموزش‌های دانشگاهی باید بر اساس نیازهای واقعی صنایع طراحی شود. اساتید دانشگاه نیز باید علاوه بر دانش نظری، ارتباط تنگاتنگی با صنعت داشته باشند تا بتوانند دانشجویان را برای ورود به بازار کار آماده کنند. متأسفانه در حال حاضر، بسیاری از مشکلات صنعت در دانشگاه‌ها مورد توجه قرار نگرفته و اساتید نیز به سمت حل مسائل عملی گرایش چندانی ندارند. طبیعت صنعت، با چالش‌های روزانه و نیاز به ارائه راهکارهای نوآورانه، محیطی پویا و در عین حال سخت است. سیستم آموزشی سنتی که بر مبانی نظری و تولید مقالات پژوهشی متمرکز است، توانایی پاسخگویی به این نیازها را ندارد. دانشجویان باید به گونه‌ای تربیت شوند تا بتوانند به صورت مسئله‌محور به مسائل پیچیده بپردازند و راهکارهای عملی ارائه دهند. متأسفانه، سیستم ارزیابی اساتید که عمدتاً بر اساس تعداد مقالات منتشر شده است، انگیزه کافی برای فعالیت‌های کاربردی و همکاری با صنعت را فراهم نمی‌کند. لذا، ضروری است تا سیستم آموزشی کشور به سمت آموزش‌های مبتنی بر حل مسئله حرکت کرده و از اساتید انتظار رود تا علاوه بر پژوهش‌های بنیادی، به حل مشکلات واقعی صنعت نیز بپردازند.

وبدا: تاکنون چند مقاله نگارش کرده‌اید و در چه زمینه‌هایی انجام شده است؟

تاکنون بیش از 40 مقاله علمی حاصل پژوهش‌های دوره دکتری‌ام بوده که در کنگره‌های داخلی و بین‌المللی متعدد ارائه شده‌اند. افتخار دارم که یکی از این مقالات به‌عنوان مقاله برتر فرنگستان علوم پزشکی انتخاب شده است. همچنین، مشارکت فعال در پژوهش‌های مرتبط با فرآورده‌های نانو و کاربردی شدن نتایج این تحقیقات، از دیگر دستاوردهایم به شمار می‌رود. از استاد گرامی دکتر جعفری، اساتید گروه شیمی دارویی و سرکار خانم دکتر قدسی که به من اعتماد کردند و فرصت همکاری فراهم آوردند، کمال تشکر را دارم. خداوند را شاکرم که در دوران جوانی توفیق خدمت در این حوزه و همکاری با چنین تیمی را به من عطا فرمود

وبدا: از نگاه شما اهمیت حوزه‌های پژوهش، آموزش و درمان دانشگاه چطور اولویت بندی می‌شود و آیا اساساً این حوزه‌ها را می‌توان اولویت بندی کرد؟

به نظر من، اولویت‌بندی این سه حوزه (پزشکی، داروسازی و تحقیقات) نه تنها امکان‌پذیر نیست، بلکه منطقی نیز نیست. این سه حوزه به شدت به هم وابسته هستند و پیشرفت هر کدام، مستلزم پیشرفت دو حوزه دیگر است. برای مثال، یک پزشک برای درمان بیماران، به داروهایی نیاز دارد که حاصل تحقیقات گسترده در حوزه داروسازی است. بنابراین، تاکید بر یک حوزه به تنهایی، باعث کند شدن روند پیشرفت در کل سیستم خواهد شد. در واقع، باید به صورت هم‌زمان و متوازن به همه این حوزه‌ها توجه شود، هرچند که ممکن است سهم هر حوزه در مراحل مختلف متفاوت باشد.

وبدا: به عنوان یک پژوهشگر اولویت جایگاه پژوهش را چطور ارزیابی می کنید؟

اهمیت پژوهش در پیشرفت جوامع امروزی بر هیچ‌کس پوشیده نیست. شرکت‌های بزرگ و موفق جهان با سرمایه‌گذاری کلان در حوزه پژوهش، به دستاوردهای قابل توجهی رسیده‌اند. متأسفانه، در کشور ما علی‌رغم اهمیت این موضوع، سرمایه‌گذاری کافی بر روی پژوهش در دانشگاه‌ها صورت نمی‌گیرد. از سوی دیگر، صنایع ایرانی نیز به دلیل واردات تکنولوژی و کمبود فعالیت‌های تحقیق و توسعه، کمتر به دنبال همکاری با دانشگاه‌ها هستند. برای رفع این مشکل، دانشگاه‌ها باید تغییراتی اساسی در زیرساخت‌های آموزشی خود ایجاد کنند تا دانش آموختگان قادر باشند با نیازهای واقعی صنعت ارتباط برقرار کرده و در حل چالش‌های آن نقش مؤثری ایفا نمایند.

وبدا: چنانچه نکته یا سخنی دارید که مایلید با مسئولین دانشگاه مطرح شود بفرمایید؟

برای تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه، باید به طور همزمان به توسعه هر دو حوزه پرداخت. دانشگاه‌ها باید با فاصله گرفتن از پژوهش‌های صرفاً نظری، به شناسایی نیازهای واقعی صنعت و ارائه راهکارهای عملی برای حل مشکلات آن بپردازند. تولید دانش در دانشگاه‌ها نباید به صورت ایزوله و بدون ارتباط با صنعت صورت گیرد. در حال حاضر، شاهد هستیم که بسیاری از دستاوردهای علمی محققان ایرانی در کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد و این موضوع، ضرورت ایجاد ارتباطی موثر بین دانشگاه و صنعت را بیش از پیش آشکار می‌سازد. برای تحقق این هدف، باید تغییرات اساسی در رویکردهای آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌ها ایجاد شود تا بتوانیم زیرساخت‌های لازم برای توسعه صنعت و دانشگاه را فراهم آوریم.